1.李英，字子賢，其先遼陽人，徙益都。中明昌五年進士第，調淳化主簿、登州軍事判官、封丘令。丁父憂，服除，調通遠令。蕃部取民物不與直，攝之不時至，即掩捕之，論如法。補尚書省令史。大安三年，集三品以上官議兵事，英上疏曰：「軍旅必練習者，朮虎高琪、烏古孫兀屯、納蘭𠇗頭、抹撚盡忠先朝嘗任使，可與商略。餘者紛紛，恐誤大計。」又曰：「比來增築城郭，修完樓櫓，事勢可知，山東、河北不大其聲援，則京師為孤城矣。」不報。除吏部主事。
Lý Anh, tự là Tử Hiền, tổ tiên là người Liêu Dương, sau dời về Ích Đô. Anh thi trúng tiến sĩ năm Minh Xương thứ năm (24 tháng 1 năm 1194 đến 1 tháng 2 năm 1195), được điều làm , Đặng Châu Quân Sự Phán Quan, được phong làm Khấu Lệnh. Anh chịu tang cha, đến khi hết tang thì được điều làm Thông Viễn Lệnh. Các bộ tộc ở phiên trấn lấy đồ vật của dân mà không trả tiền, chiêu vời chúng đến nhưng chúng không đến đúng hẹn, liền bất ngờ bắt chúng, chiếu theo pháp luật mà luận tội. Anh được bổ nhiệm làm Thượng Thư Tĩnh Lệnh Sử. Năm Đại An thứ ba (7 tháng 2 năm 1209 đến 4 tháng 5 năm 1213), triệu tập quan lại tam phẩm trở lên bàn nghị việc binh, Anh dâng tấu nói: "Quân đội cần dùng người quen việc binh, Thuật Hổ Cao Kỳ, Ô Cổ Tôn Ngột Đồ, Nạp Lan Qua Đầu, Mạt Niên Tận Trung từng nhậm chức sứ triều trước, có thể thương nghị với họ. Những kẻ còn lại ý kiến khác nhau, sợ lỡ việc lớn." Lại nói: "Gần đây quân đội đến sửa chữa và đắp thêm thành quách, tu sửa xong lầu tháp canh, sự thế có thể biết được. Sơn Đông, Hà Bắc không khuyếch trương thanh thế, thì kinh sư ắt sẽ trở thành tòa thành cô lập." Không hồi đáp sớ của An, bèn nhậm chức Lại Bộ Chủ Sự.
2.貞祐初，攝左司都事，遷監察御史。右副元帥朮虎高琪辟為經歷官，乃上書高琪曰：「中都之有居庸，猶秦之崤、函，蜀之劍門也。邇者撤居庸兵，我勢遂去。今土豪守之，朝廷當遣官節制，失此不圖，忠義之士，將轉為他矣。」又曰：「可鎮撫宣德、德興餘民，使之從戎。所在自有宿藏，足以取給，是國家不費鬥糧尺帛，坐收所失之關隘也。居庸咫尺，都之北門，而不能衛護，英實恥之。」高琪奏其書，即除尚書工部員外郎，充宣差都提控，居庸等關隘悉隸焉。二年正月，乘夜與壯士李雄、郭仲元、郭興祖等四百九十人出城，緣西山進至佛岩寺。令李雄等下山招募軍民，旬日得萬餘人。擇眾所推服者領之，詭稱土豪，時時出戰。被創，召還。遷翰林待制，因獻十策，其大概謂：「居中土以鎮四方，委親賢以守中都，立潘屏以固關隘，集人力以防不虞，養馬力以助軍威，愛禾稼以結民心，明賞罰以勸百官，選守令以複郡縣，並州縣以省民力。」頗施行之。
Đầu niên hiệu Trinh Hựu (8 tháng 2 năm 1217 đến 1 tháng 10 năm 1217), kiêm nhiệm chức Giám Sát Ngự Sử. Hữu Phó Nguyên Sư Thuật Hổ Cao Kỳ cho vời làm Kinh Lược Sứ, bèn dâng thư cho Cao Kỳ nói: "Trung Đô có Cư Dung Quan, tựa như Hạo Sơn và cửa Hàm Cốc của Tần, Kiếm Môn của Thục vậy. Gần đây triệt thoái quân thủ Cư Dung Quan đi, tình thế quân của ta đi xuống. Nay thổ hào phòng thủ nơi ấy, triều đình nên sai quan đến tiết chế. Nếu để mất cơ hội này mà không tính toán, thì bậc sĩ nhân trung nghĩa sẽ theo người khác (tức bỏ vua theo người khác.)" Lại nói: Có thể hàng phục vỗ về dân ở Tuyên Đức, Đức Hưng, khiến họ tòng quân. Những nơi đó đều có tích trữ lương thảo, đủ dùng chúng để cung cấp cho quân đội. Đấy là chỗ lương thực và lụa là mà quốc gia không phí công sức tranh giành, có thể ngồi mà thâu lại được quan ải đã mất. Cư Dung Quan ở gần, là của bắc dẫn vào kinh đô, vậy mà không thể phòng vệ, Lý Anh tôi thật lấy làm hổ thẹn lắm." Cao Ký tấu thư của Lý Anh lên, liền cho làm Thượng Thư Công Bộ Viên Ngoại Lang, sung Tuyên Đức Đô Đề Khống, các quan ải như Cư Dung quan đều giao cho Lý Anh quản lý." Nắm thứ hai , tháng giêng (12 tháng 2 năm 1214 đến 12 tháng 3 năm 1214), thừa lúc ban đêm cùng tráng sĩ là bọn Lý Hùng, Quách Trọng Nguyên, Quách Hưng Tổ dẫn bốn trăm chín mươi người xuất thành, men theo Tây Sơn tiến đến Phật Nham tự. Lệnh bọn Lý Hùng xuống núi chiêu mộ quân dân, mười ngày sau được hơn một vạn người, chọn những người mà quân chúng phục và tiến cử chỉ huy chúng, giả làm thổ hào, thường xuyên xuất chiến. Anh bị thương, được gọi về. Đổi làm Hàn Lâm Đãi Chế, nhân đó hiến mười kế sách, đại lược nói: "Ở trung nguyên mà trấn định tứ phương, ủy thác việc thủ Trung Đô cho thân tín hiền thần, đào hào xây tường để củng cố quan ải, chiêu tập nhân lực để phòng bất trắc, nuôi dưỡng sức ngựa để giúp quân uy, trân trọng lúc thóc để cố kết nhân tâm, thưởng phạt nghiêm minh để khuyến khích trăm quan, tuyển thủ lệnh (tức huyện lệnh chuyên việc phòng thủ) khôi phục quận huyện, gom châu huyện lại để giảm thiểu gánh nặng cho dân." Chiếu dâng rồi, đa phần được áp dụng.
3.宣宗南遷，與左諫議大夫把胡魯俱為御前經歷官。詔曰：「扈從軍馬，朕自總之，事有利害，可因近侍局以聞。」宣宗次真定，以英為國子祭酒，充宣差提控隴右邊事。無何，召為御史中丞。英言：「兵興以來，百務皆弛，其要在於激濁揚清，獎進人材耳。近年改定四善、二十七最之法，徒為虛文。大定間，數遣使者分道考察廉能，當時號為得人。願改前日徒設之文，遵大定已試之效，庶幾人人自勵，為國家用矣。」宣宗嘉納之。
Tuyên Tông dời đô về phía nam, cùng Tả Gián Nghị Đại Phu Bả Hồ Lỗ cùng làm Ngự Tiền Kinh Lịch Quan. Hoàng thượng xuống chiếu viết rằng: "Quân mã tháp tùng trẫm, trẫm tự thống lĩnh, sự việc có lợi hại, có thể cho Cận Thị Cục dâng tấu cho trẫm xem." Tuyên Tông đến Chân Định, lấy Lý Anh làm Quốc Tử Tế Tửu, sung làm Tuyên Sai Đề Khống Lũng Hữu Biên Sự. Không lâu sau, chiêu gọi làm Ngự Sử Trung Thừa. Lý Anh nói: "Tự lúc hưng binh, trăm việc nước đều buông lơi, việc chính yếu ở chỗ gạn đục khơi trong, tiến cử người tài. Những năm gần đây sửa định bốn việc tốt, hai mươi bảy phép tốt, rốt cục chỉ là văn tự hư không. Giữa năm Đại Định (17 tháng 1 năm 1162 đến 15 tháng 2 năm 1162), nhiều lần sai sứ giả phân đạo khảo sát quan lại liêm chính có năng lực, đương thời gọi là được lòng người. Nguyện sửa đổi văn tự hư không đặt vào ngày trước, tôn theo pháp lệnh có hiệu quả đời Đại Định thì may ra người người được khích lệnh, được quốc gia sử dụng." Tuyên Tông hoan hỉ chấp nhận.
4.自兵興以來，亟用官爵為賞，程陳僧敗官軍于龕穀，遣偽統制董九招西關堡都統王狗兒，狗兒立殺之。詔除通遠軍節度使，加榮祿大夫，賜姓完顏氏。英言：「名器不可以假人，上恩以難得為貴。比來醲於用賞，實駭聞聽。帑藏不足，惟恃爵命，今又輕之，何以使人？伏見蘭州西關堡守將王狗兒向以微勞，既蒙甄錄，頃者堅守關城，誘殺賊使，論其忠節，誠有可嘉。若官之五品，命以一州，亦無負矣。急於勸獎，遂擢節鉞，加階二品，賜以國姓，若取蘭州，又將何以待之？陝西名將項背相望，曹記僧、包長壽、東永昌、徒單醜兒、郭祿大皆其著者。狗兒藐然賤卒，一朝處眾人之右，為統領之官，恐眾望不厭，難得其死力。」宣宗以英奏示宰臣。宰臣奏：「狗兒奮發如此，賞以異恩，殆不為過。」上然其言。
Tự khi dụng binh, thường hay dùng quan tước để thưởng, Trình Trần Tăng đánh bại quan quân ở Kham Cốc, sai ngụy Thống Chế Đổng Cửu chiêu vời Tây Khai Bảo Đô Thống Vương Cẩu Nhi, Cảu Nhi lập tức giết Đổng Cửu. Chiếu cho Vương Cẩu Nhi Thông Viễn Quân Tiến Độ Sứ, gia phong Vinh Lộc Đại Phu, tặng quốc tính Hoàn Nhan. Lý Anh nói: "Quan tước không thể tùy tiện phong cho kẻ khác, thánh ân do khó có được mà quý. Gần đây triều đình phong chức rất hậu, thực ra là sợ người khác biết được. Quốc khố thu vào không đủ, mà chỉ cậy vào việc phong chức tước, nay lại dễ dãi giao cho người khác, thì sau này lấy gì sai khiến họ? Thần trộm thấy Lan Châu Tây Quan Bảo Thủ Tướng (tướng phòng thủ thành Tây Quan ở Lan Châu) trước đây vì lập công nhỏ, từng được triều đình đặc biệt dùng đến, gần đây phòng thủ vững chắc quan ải thành lũy, dẫn dụ giết sứ giả của giặc, luận sự trung tiết của ông, thực có chỗ đánh để thưởng. Nếu phong cho ông ta chức quan ngũ phẩm, mệnh cho Cẩu Nhi thủ một châu, thì cũng không phụ công lao của ông ta. Triều đình vội vàng khích lệ tưởng thưởng, đề bạt giao thêm quyền bính, phong lên nhị phẩm, tặng cho quốc tính, nếu sau này địch lấy Lan Châu, thì lấy gì đối đãi ông ta đây? Danh tướng Thiểm Tây nhiều như sao trên trời, Tào Ký Tăng, Bao Trưởng Thọ, Đông Vĩnh Xương, Đồ Đan Xú Nhi, Quách Lộc Đại đều nổi tiếng. Cảu Nhi vốn chỉ là một võ quan thấp kém, một khi triều đình cho ông ta đứng trên chúng dân, cho làm chức quan thống lĩnh, thì sợ người đời sẽ chán ghét, khó khiến họ tận lực vì triều đình." Tuyên Tông lấy tấu chương của Anh cho Tể tướng xem, Tể tướng nói: "Cẩu Nhi phấn khích đến như thế, thưởng cho hắn đặc ân cũng không có gì là quá đánh." Hoàng thượng thấy lời của Tể tướng đúng.
5.中都久圍，丞相承暉遣人以礬寫奏告急。詔元帥左監軍永錫、左都監烏古論慶壽將兵，英收河間清、滄義軍自清州督糧運救中都。英至大名，得兵數萬，馭眾素無紀律。貞祐三年三月十六日，英被酒，與大元兵遇於霸州北，大敗，盡失所運糧。英死，士卒殲焉。慶壽、永錫軍聞之，皆潰歸。五月，中都不守，宣宗猶加恩，贈通奉大夫，諡剛貞，官護葬事，錄用其子雲。
Trung Đô bị vây lâu ngày, thừa tướng Hoàn Nhan Thừa Huy sai người dùng phèn viết tấu chương cáo cấp. Chiếu cho Nguyên Soái Tả Giám Quân Vĩnh Tích, Tả Đô Giám Ô Cổ Luận Khánh Thọ chỉ huy binh sĩ, Lý Anh gom nghĩa quân ở Thanh Châu và Thương Châu thuộc Hà Gian Phủ tự Thanh Châu đốc suất vận lương cứu Trung Đô. Anh đến Đại Danh Phủ, thâu gom được vài vạn binh, quân Anh tiết chế vốn vô kỷ luật. Trình Hựu năm thứ ba, tháng ba, ngày mười sáu (16 tháng 4 năm 1215), Anh uống rượu say, gặp phải quân Đại Nguyên ở phía bắc Bá Châu, đại bại, mất hết lương hướng mà Anh vận chuyển. Anh chết, sĩ tốt bị giết. Quân của Vĩnh Tích nghe thế, đều tan vỡ quay về. Tháng năm, Trung Đô không phòng bị, Tuyên Tông vẫn gia ân, tặng Thông Phụng Đại Phu, thụy là Cương Trinh, cho quan lại lo việc an táng, lưu dùng con Lý Anh là Lý Vân.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét