1.完顏仲元，本姓郭氏，中都人。大安中，李雄募兵，仲元與完顏阿鄰俱應募，數有功。貞祐三年，與阿鄰俱累功至節度。仲元為永定軍節度使，賜姓完顏氏。仲元在當時兵最強，號「花帽軍」，人呼為「郭大相公」，以與阿鄰相別。頃之，兼本路宣撫使。八月，遙授知河間府事。數月，改知濟南府事，權山東東路宣撫副使。
Hoàn Nhan Trọng Nguyên, họ gốc là họ Quách, người Trung Đô. Giữa năm Đại An ( 7 tháng 2 năm 1209 đến 21 tháng 5 năm 1213), Lý Hùng tuyển mộ binh sỹ, Trọng Nguyên và Hoàn Nhan A Lân cùng đứng ra hưởng ứng, nhiều lần lập công. Năm Trinh Hựu thứ ba (1 tháng 2 năm 1215 đến 20 tháng 1 năm 1216), cùng A Lân nhiều lần lập công nên được làm đến Tiết Độ. Trọng Nguyên nhậm chức Vĩnh Định Quân Tiết Độ Sứ, được ban tặng (quốc) tính Hoàn Nhan. Trọng Nguyên lúc đó sở hữu đội quân hùng mạnh nhất, mang tên "Hoa Mạo Quân" (quân đội mũ hoa), người đời gọi ông là "Quách Đại Tướng Công", để phân biệt với Hoàn Nhan A Lân. Không lâu sau, kiêm chức Bổn Lộ Tuyên Võ Sứ. Tháng tám, được ban chức Tri Hà Gian Phủ Sự. Vài tháng sau, đổi làm Tri Tế Nam Phủ Sự, tạm làm Sơn Đông Đông Lộ Tuyên Phủ Phó Sứ.
2.貞祐四年，山東乏糧，仲元軍三萬欲于黃河之側或陝右分屯，上書乞補京官，且言恢復河朔之策，當詣闕面陳。詔曰：「卿兄弟鳩集義旅，所在立功，忠義之誠，皎然可見。朕以參政侯摯與卿素厚，命於彼中行省，應悉朕心。卿求入見，其意固嘉，東平方危，正賴卿等相為聲援，俟兵勢稍緩，即徙軍附河屯駐，此時卿來，蓋未晚也。尚思戮力，朕不汝忘。」未幾，改河北宣撫副使。
Năm Trinh Hựu thứ tư (21 tháng 1 năm 1216 đến 7 tháng 2 năm 1217), Sơn Đông thiếu lương, quân của Trọng Nguyên gồm ba vạn muốn phân ra đồn trú ở một bên sông Hoàng Hà hay ở Thiểm Hữu, dâng thư xin bổ làm Kinh Quan, hơn nữa còn hiến sách khôi phục Hà Sóc, nên đến trước cửa khuyết mà trần tình. (Hoàng thượng) xuống chiếu nói: "Anh em khanh đang tập họp nghĩa quân, ở những nơi các khanh đồn trú đều lập công, lòng thành trung nghĩa, trẫm có thể thấy rõ. Trẫm vì Tham Tri Hầu với khanh tình cảm phong hậu, mệnh cho khanh ở đấy làm Trung Thư Hành Tỉnh, khanh nên hiểu rõ ý trẫm. Việc khanh xin diện kiến trước trẫm, ý ấy cố nhiên thực là tốt đẹp, nhưng Đông Bình (Phủ) đang gặp nguy khốn, hiện chính là cậy vào hai khanh cứu viện, đợi tình hình quân sự bớt gấp rút căng thẳng, sẽ lập tức cho khanh dời quân gần Hoàng Hà đồn trú, lúc ấy khanh lại đến gặp trẫm cũng chưa muộn đâu. Hai khanh hãy chung sức tận lực, trẫm sẽ không quên khanh." Không lâu sau, đổi Trọng Nguyên làm Hà Bắc Tuyên Phủ Phó Sứ.
3.仲元部將李霆等積功至刺史、提控，仲元奏賜金牌，霆等皆為名將，功名與仲元相埒。仲元屢有功，以本職為從宜招撫使，計約從坦等軍圖恢復。詔以仲元軍猥多，差為三等，上等備征伐，中下給戍守，懦弱者皆罷去。紅祆賊千餘人據漣水縣，仲元遣提控婁室率兵擊破之，斬首數百，敗祝春，擒郭偉，餘眾奔潰，遂複漣水縣。仲元兼單州經略使，婁室遷兩階，升職一等。未幾，仲元遙授知歸德府事。
Bộ tướng của Trọng Nguyên là bọn Lý Đình tích lũy công lao, được thăng tới chức Thứ Sử, Đề Khống, Trọng Nguyên dâng tấu xin tặng kim bài, bọn Lý Đình đều là danh tướng, công danh ngang hàng so với Trọng Nguyên. Trọng Nguyên nhiều lần lập công, lấy chức vụ mình đang nhậm làm Tòng Tuyên Chế Phủ Sứ, lên kế hoạch sát nhập quân của Tòng Thản để mưu đồ khôi phục (Trung Đô). Hoàng thượng chiếu vì quân Trọng Nguyên quá nhiều, sai phân thành ba cấp, cấp thượng chuẩn bị chinh phạt, cấp trung làm công việc phòng vệ, còn những kẻ yếu ớt thì loại bỏ cho về. Giặc Hồng Yên hơn nghìn người chiếm cứ huyện Liên Thủy, Trọng yên sai Đề Khống Lâu Thất soái lĩnh binh sỹ đánh bại chúng, chém đầu vài trăm thủ cấp, đánh bại tướng Chúc Xuân, bắt được Quách Vỹ, dư đảng còn lại đều thua tan bỏ trốn, thế là khôi phục được huyện Liên Thủy. Trọng Nguyên kiêm chức Đan Châu Kinh Lược Sứ, Lâu Thất bổng lộc tăng lên hai cấp, thăng chức quan một cấp. Không lâu sau, Trọng Nguyên thụ chức Tri Quy Đức Phủ Sự.
4.是歲十月，徙軍盧氏，改商州經略使，權元帥右都監。詔曰：「商、虢、潼關，實相連屬，卿思為萬全之計。」未幾，潼關失守，仲元軍趨商、虢，複至嵩、汝，皆弗及。仲元上書曰：「去年六月，臣嘗請於朝廷，乞選名將督諸軍，臣得推鋒，身先士卒，糧儲不繼，竟不果行。今將坐甲待敵，則師老財殫，日就困弊。」其大概欲伐西夏以張兵勢。又曰：「陝西一路，最為重地，潼關、禁坑及商州諸隘，俱當預備。向者中都，居庸最為要害，乃由小嶺、紫荊繞出，我軍腹背受兵，卒不能守。近日由禁坑出，遂失潼關。可選精兵分地戍之。」其後乃置秦、藍守禦，及用兵西夏矣。
Năm ấy tháng mười, Trọng Nguyên dời quân đến Lộ Thị, đổi làm Thương Châu Kinh Lược Sứ, tạm nhậm chức Nguyên Soái Hữu Đô Giám. Hoàng thượng chiếu viết rằng: "Thương, Quắc, Đồng Quan thực là nương tựa vào nhau và liên đới với nhau, khanh hãy nghĩ ra kế vẹn toàn." Không lâu sau, Đồng Quan thất thủ. Quân của Trọng Nguyên đến Thương Châu và Quắc Châu, rồi lại tới Tung Châu và Nhữ Châu, đều không tới kịp. Trọng Nguyên dâng thứ nói: "Năm ngoái tháng sáu, thần từng xin với triều đình rằng hãy tuyển danh tướng đốc thúc chư quân, thần có thể tiến binh, thân xông pha phía trước cùng sỹ tốt. Ấy nhưng vì lương thực cung ứng không kịp, cho nên quả nhiên không tới kịp. Nay nếu ngồi đó mà mang giáp đợi địch, thì quân sỹ nhuệ khí tiêu tán mà tài vật hao hụt, càng ngày càng rơi vào chỗ khốn quẩn." Đại ý bài sớ tấu rằng muốn chinh phạt Tây Hạ để phô trương binh thế. Lại nói: "Một lộ như Thiểm Tây, thực là trọng địa, Đồng Quan, Cấm Khanh cùng các ải Thương Châu, đều nên phòng bị. Trước đây Trung Đô và Cư Dung Quan là vùng quan trọng nhất. Địch bèn từ Tiểu Lĩnh và Tử Kinh đi vòng ra, khiến quân ta trực diện sau lưng đều thụ định, rốt cục không thể phòng thủ. Gần đây quân ta lại từ Cấm Khanh xuất binh thì để mất Đồng Quan. Vậy hãy tuyển chọn tinh binh phân nhau phòng thủ những nơi ấy." Sau đó bèn đặt Tần Châu và Lam Châu Thủ Ngự và dụng binh với Tây Hạ.
Kim Sử, Tuyên Tông Bản Kỷ phần thượng, quyển 14 ghi:
冬十月己未，[...]命元帥左監軍必蘭魯帶守潼關，遙授知歸德府事完顏仲元軍盧氏。
Mùa đông tháng mười, kỉ vị (20 tháng 11 năm 1216), mệnh Nguyên Soái Tả Giám Quân Tất Lan Lỗ Đái phòng thủ Đồng Quan, Thụ Trị Quy Đức Phủ Sự Hoàn Nhan Trọng Nguyên đồn quân ở Lô Thị.
5.興定元年，複為單州經略使，敗宋人二千於龜山，複敗步騎千余於盱眙，敗紅祆于白里港，獲老幼萬餘人，皆縱遣之。宋人圍海州，仲元軍高橋，令提控完顏阿鄰領騎繞出其後夾擊之。宋兵解去。賜金帶，優詔獎諭。紅祆賊陷曹馬城，剽掠徐、單之間。提控高琬等分兵擊之，俘生口二千。三年，仲元奏：「州城既固，積糧二十萬石，集鄉義軍萬餘人，並閑訓練，足以守禦，乞以所部渡河。」詔屯宿州，與右都監紇石烈德同行帥府事。仲元有足疾，滿百日，詔曰：「卿處置機務，撫存將士，出兵使李辛可也。」四年，兼保靜軍節度使，尋為勸農使。五年，為鎮南節度使。
Năm Hưng Định thứ nhất (2 tháng 10 năm 1217 đến 27 tháng 1 năm 1218), lại làm Đan Châu Kinh Lược Sứ, đánh bại hai nghìn người Tống ở Quy Sơn, lại đánh bại hơn nghìn bộ kỵ ở Hu Dị, và khiến cho giặc Hồng Hiên thua ở cảng Bạch Lý, bắt được người già trẻ nhỏ hơn vạn người, đều sai thả chúng đi. Người Tống vây Hải Châu, Trọng Nguyên đóng quân ở Cao Kiều, lệnh cho Đề Khống là Hoàn Nhan A Lân lĩnh kỵ binh đi vòng ra phía sau giáp công, quân Tống giải vây mà đi. Tặng đai vàng, xuống chiếu khen ngợi và tặng thưởng. Giặc Hồng Hiên vây hãm thành Tào Mã, cướp phá ở giữa Từ Châu và Đan Châu. Bọn Đề Khống Cao Uyển phân binh đánh chúng, bắt được hai nghìn tù binh. Năm thứ ba (18 tháng 1 năm 1219 đến 5 tháng 2 năm 1220), Trọng Nguyên dâng tấu viết rằng: "Các châu thành đều đã (tu sửa) kiên cố, tích lũy lương thực hai mươi vạn thạch, chiêu tập nghĩa quân ở các hương hơn vạn người, lúc nông nhàn đều được luyện tập, đủ để dùng làm lực lượng phòng ngự, xin hãy lấy các quân ấy vượt sông Hoàng Hà." Xuống chiếu lệnh Trọng Nguyên đồn quân ở Túc Châu, cùng với Hữu Đô Giám Hột Thạch Liệt Đức Đồng làm Hành Nguyên Soái Phủ Sự. Trọng Nguyên có tật ở chân, hết trăm ngày thì nhận chiếu nói: "Khanh xử trí cơ vụ, an ủi tướng sỹ, lúc xuất binh thì sai Lý Tân đi thôi là được rồi. Năm thứ tư, kiêm làm Bảo Tĩnh Quân Tiết Độ Sứ, không lâu sau làm Khuyến Nông Sứ. Năm thứ năm, làm Trấn Nam Tiết Độ Sứ.
Kim Sử, Tuyên Tông Bản Kỷ phần trung, quyển 15 ghi:
九月甲午，詔單州經略使完顏仲元屯宿州，與右都監紇石烈德同行帥府事。
Tháng chín (11 tháng 10 năm 1219), giáp ngọ, chiếu cho Đan Châu Kinh Lược Sứ Hoàn Nhan Trọng Nguyên đồn trú ở Túc Châu, cùng Hữu Đô Giám Thạch Liệt Đức Đồng cùng làm Hành Soái Phủ Sự.
6.元光元年，知鳳翔府事。鳳翔被圍，左監軍石盞合喜來濟軍。仲元讓合喜總兵事。合喜曰：「公素得眾心，不必以官位見讓。」仲元請身先士卒，諭諸將士曰：「凡有奇功者，即承制超擢。」及危急乃輒注四品以下。顏盞蝦蟆力戰功最，輒授通遠軍節度使。圍解，奏請擅除拜之罪。宣宗嘉其功，皆許之。遷元帥右監軍，授河北東路洮委必剌猛安，賜金五十兩、重幣十五端、通犀帶，優詔褒諭。正大間，為兵部尚書，皇太后衛尉，卒。仲元為將，沈毅有謀，南渡後最稱名將雲。
Năm Nguyên Quang thứ nhất (7 tháng 9 năm 1222 đến 1 tháng 2 năm 1223), Trọng Nguyên làm Tri Phụng Tường Phủ. Phụng Tường bị vây, Tả Giám Quân Thạch Trảm Hợp Hỉ mang quân đến cứu. Trọng Nguyên để Hợp Hỉ tổng lĩnh binh sự. Hợp Hỉ bèn nói: "Ông thường được lòng sĩ tốt, không cần vì cấp bậc quan chức mà nhường đâu." Trọng Nguyên xin tự thân mình xung phong đi trước cùng sĩ tốt, dụ chư tướng cùng binh sĩ rằng: "Phàm những ai lập được kì công, lập tức chiếu theo thánh chế mà đề bạt vượt bậc." Đến lúc nguy cấp liền phong cho họ quan tứ phẩm trở xuống. Nhan Trản Hà Mộ ra sức chiến đấu lập công đầu, liền được thụ phong Thông Viễn Quân Tiết Độ Sứ. Phụng Tường được giải vây. Trọng Nguyên dâng tấu xin vì tự tiện phong chức mà xử tội. Tuyên Tông khen ngợi chiến công của Trọng Nguyên nên đều đồng ý thăng quan cho binh sĩ. Trọng Nguyên được chuyển làm Nguy Soái Hữu Giám Quân, thụ phong Hà Bắc Đông Lộ Thao Úy Tất Tất Lạt Mãnh An, tặng vàng năm mươi lượng, tiền nặng năm mươi thỏi, đai thông tê (làm bằng sừng tê giác). Tặng cho chiếu thư đẹp. Giữa niên hiệu Chính Đại, làm Binh Bộ Thượng Thư, Hoàng Thái Hậu Vệ Úy, năm ấy mất. Trọng Nguyên là danh tướng, thâm trần có mưu lược, là danh tướng nổi tiếng nhất từ sau khi nam độ (tức nhà Kim nam phạt Bắc Tống một trăm năm trước).
Kim Sử, Tuyên Tông Bản Kỷ phần hạ, quyển 16 ghi:
二月, [...]己亥，鳳翔圍解。石盞合喜加金紫光祿大夫，升左監軍，特授大名府谷忽申猛安，完顏仲元加光祿大夫，升右監軍，特授河北東路洮委必剌猛安，各賜金鞶帶有差。
Kỉ hợi (29 tháng 3 năm 1223), Phụng Tường được giải vây. Thạch Trản Hợp Hỉ được gia phong làm Kim Tử Quang Lộc Đại Phu, thăng chức Tả Giám Quân, đặc cách thụ phong Đại Danh Phủ Cốc Hốt Thân Mãnh An, Hoàn Nhan Trọng Nguyên được gia phong làm Quang Lộc Đại Phu, thăng chức Hữu Giam Quân, đặc cách thụ phong Hà Bắc Đông Lộ Thao Úy Tất Lạt Mãnh An, mỗi người được tặng đai vàng.
Nguyên Sử, Muqali (Mộc Hoa Lê) truyện, quyển 199:
金京兆行省完顏合達擁兵二十萬固守，不下。乃分麾下兀胡乃、太不花兵六千屯守之。遣按赤將兵三千斷潼關，遂西擊鳳翔，月餘不下，謂諸將曰：「吾奉命專征，不數年取遼西、遼東、山東、河北，不勞餘力；前攻天平、延安，今攻鳳翔皆不下，豈吾命將盡耶！」乃駐兵渭水南，遣蒙古不花南越牛嶺關，徇宋鳳州而還。
Hành Tỉnh nhà Kim là Hoàn Nhan Hợp Đạt yểm binh cố thủ thành Kinh Triệu, không hạ được. Bèn phân bộ tướng Ngột Hồ Nãi, Thái Bất Hoa (Tai Buqa) lĩnh binh 6000 đồn thủ ở đấy. Sai An Xích chỉ huy ba nghìn chia cắt Đồng Quan, bèn đánh sang phía tây là Phụng Tường, vài tháng không hạ được thành, bèn nói với chư tướng: "Ta phụng mệnh chuyên việc chinh phạt, chỉ trong vòng mấy năm lấy được Liêu Tây, Sơn Đông, Hà Bắc, không tốn thêm sức lực, trước kia công đánh Thiên Bình, Diên An, nay công mãi Phụng Tường đều không hạ được, chẳng nhẻ số mệnh của ta sắp hết rồi sao?" Bèn đồn trú quân binh ở phía nam sông Vị Thủy, sai Mông Cổ Bất Hoa (Mongol Buqa) vượt Nưu Lĩnh Quan (cửa Nưu Lĩnh), đoạt lấy Phụng Châu của nhà Tống rồi quay về.
元光元年，大將萌古不花攻鳳翔，朝廷以主將完顏仲元孤軍不足守禦，命合喜將兵援之。二年二月，木華黎國王、斜里吉不花等及夏人步騎數十萬圍鳳翔，東自扶風、岐山，西連汧、隴，數百里間皆其營柵，攻城甚急，合喜盡力，僅能禦之。
Năm đầu Nguyên Quang, Đại Tướng Manh Cổ Bất Hoa (Mongol Buqa) công Phụng Tường. Triều đình vì quân của chủ tướng Hoàn Nhan Trọng Nguyên rơi vào thế cô lập không đủ phòng ngự, bèn mệnh cho Hợp Hỉ chỉ huy binh sĩ đến cứu. Năm thứ hai, tháng hai, bọn quốc vương Muqali (Mộc Hoa Lê) cùng người Tây Hạ soái lĩnh bộ kỵ vài mươi vạn vây Phụng Tường, phía đông tự Bồ Phong, Kỳ Sơn, phía tây nối liền với Khiên Châu và Lũng Châu, cứ vài trăm lý lại có doanh trại hàng rào, công thành rất gấp. Hợp Hỉ dốc hết sức lực, cũng chỉ phòng ngự được nơi ấy mà thôi.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét