蒲察阿里
蒲察阿里，興州路人。以廕補官，充護衛十人長、武器署令，轉宿直將軍，遷右衛副將軍。宋兵犯分道鋪，馳驛赴邊，伺其入，以伏兵掩之。改提點器物局。泰和伐宋，從右副元帥匡為副統，攻宜城縣，取之。八年，以功遷武衛軍副都指揮使。大安元年，同知南京留守事，徙壽州防禦使，遷興平軍節度使。崇慶初，遷元帥右都監，明年，轉左都監。時都城被圍，道路梗塞，阿里由太原至真定，率師赴援，抵中山，不克進。貞祐二年，移駐大名。征河南鎮防軍圖再舉，眾既憚於行，而阿里遇之有厚薄，軍變，遇害，眾因逃散。宣宗詔元帥左都監完顏弼安集其軍，赦首惡以下，河南統軍司更加撫諭。
Bồ Sát A Lý, người lộ Hưng Châu. Vì ân trạch của cha ông mà được bổ làm quan, sung làm Hộ Vệ Trưởng mười người, Vũ Khí Thự Lệnh, Chuyển Sở Trực Tướng Quân, dời làm Hữu Vệ Phó Tướng Quân. Quân Tống xâm phạm vào Phân Đạo Phô, đặt trạm dịch ở biên cảnh. Bồ Sát A Lý đợi chúng vào rồi, đem phục binh đánh úp. Sau đó được đổi làm Đề Điểm Khí Vật Cục. Niên hiệu Thái Hòa (1201-1208) phạt Tống, theo Hữu Phó Đô Soái họ Khuông làm Phó Thống, công Tuyên Thành Huyện, lấy được. Năm thứ tám, vì có công nên chuyển làm Võ Vệ Quân Phó Tướng Chỉ Huy Sứ. Năm đầu Đại An (1209-1211), A Lý làm Thông Tri Nam Kinh Lưu Thủ Sự, chuyển làm Thọ Châu Phòng Ngự Sứ, dời làm Hưng Bình Quân Tiết Độ Sứ. Những năm đầu niên hiệu Sùng Khánh (1212-1213), dời làm Nguyên Soái Hữu Đô Giám, năm sau chuyển làm Tả Đô Giám. Bấy giờ đô thành bị vây, đạo lộ ách tắc, A Lý từ Thái Nguyên chuyển sang Chân Định, soái lĩnh quân đến cứu viện, đi đến Trung Sơn, không tiến tiếp được nữa. Trinh Hựu năm thứ hai (1214), dời đồn trú ở Đại Danh. Lại muốn toan tính cử quân chinh chiến ở Hà Nam, binh sỹ sợ sệt với việc phải đi, mà A Lý đãi ngộ họ có khi phong hậu có khi bạc bẽo, trong quân sinh biết, A Lý bị hại, quân chúng do vậy bỏ chạy tứ tán. Tuyên Tông chiếu cho Nguyên Soái Tả Đô Giam Hoàn Nhan Bật An chiêu tập quân của A Lý, tha cho những kẻ không phải chủ mưu thủ ác, Hà Nam Đô Thống Quân Tư phủ dụ thêm.
奧屯襄
奧屯襄，本名添壽，上京路人。大定十年，襲猛安。丞相襄舉通練邊事，授崇義軍節度副使，改烏古里颭詳穩，召為都水少監、石州刺史。未幾，為平南蕩江將軍，以功升壽州防禦使，遷河南路副統軍兼同知歸德府事、昌武軍節度使，仍兼副統軍。崇慶改元，為元帥左都監，救西京，至墨穀口，一軍盡殪，襄僅以身免，坐是除名。明年，授上京兵馬使。宣宗即位，擢遼東路宣撫副使。未幾，改速頻路節度使，兼同知上京留守事。二年二月，為元帥右都監，行元帥府事于北京。五月，改留守，兼前職，俄遷宣撫使兼留守。
Áo Truân Tương, tên gốc là Thiêm Thọ, là người Thượng Kinh Lộ. Đại An năm thứ mười (1171), âm tập Mãnh An. Thừa Tướng Hoàn Nhan Tương đề cử làm Gián Biên Sự, thụ phong Sùng Nghĩa Quân Tiết Độ Sứ, đổi làm Ô Cổ Lý ? Tường Ổn, chiêu làm Đô Thủy Tiểu Giám, Thạch Châu Thứ Sử. Không lâu sau, làm Bình An Đãng Giang Tướng Quân, vì có công thăng chức làm Thọ Châu Phòng Ngự Sứ, dời làm Hà Nam Lộ Phó Đô Thống Quân kiêm Đồng Trị Quy Đức Phủ Sự, Xương Võ Quân Tiết Độ Sứ, vẫn kiêm làm Phó Thống Quân. Lúc đổi niên hiệu Sùng Khánh (1212-1213) làm Nguyên Soái Tả Đô Giám, cứu viện cho Tây Kinh, đến Hắc Cốc Khẩu, toàn quân bị tiêu diệt, chỉ mình Áo Truân Tương thoát thân, chịu tội trừ danh (). Năm sau (1214), nhậm chức Thượng Kinh Mã Sứ. Tuyên Tông lên ngôi, nhậm chức Liêu Đông Lộ Tuyên Phủ Phó Sứ. Không lâu au, đổi làm Tốc Tần Lộ Tiết Độ Sứ, kiêm Đồng Tri Thượng Kinh Lưu Thủ Sự. Năm thứ hai, tháng hai, làm Nguyên Soái Hữu Đô Giám, đảm được việc của Nguyên Soái Phủ ở Bắc Kinh. Tháng năm, đổi làm Lưu Thủ, kiêm chức đã kể trên, không lâu sau dời làm Tuyên Phủ Sứ kiêm Lưu Thủ.
() Nguyên Sử Thái Tổ Bản Kỷ quyển 1 ghi là:
秋，圍西京。金元帥左都監奧屯襄率師來援，帝遣兵誘至密穀口，逆擊之，盡殪。
Mùa thu, vây Tây Kinh. Nguyên Soai Tả Đô Giám nhà Kim là Áo Đôn Tương soái lĩnh binh sư đến cứu, hoàng đế sai quân dụ đến Mật Cốc Khẩu, nghịch đánh chúng, giết sạch.
Mật Cốc Khẩu ở đây ắt là Hắc Cốc Khẩu trong truyện.
十一月，詔諭襄及遼東路宣撫使蒲鮮萬奴、宣差蒲察五斤曰：「上京、遼東，國家重地，以卿等累效忠勤，故委腹心，意其協力盡公，以徇國家之急。及詳來奏，乃大不然，朕將何賴。自今每事同心，並力備禦，機會一失，悔之何及！且師克在和，善鈞從眾，尚懲前過，以圖後功。」三年正月，襄為北京宣差提控完顏習烈所害。未幾，習烈複為其下所殺，詔曲赦北京。
Tháng mười một, chiếu dụ Áo Truân Tương cùng Liêu Đông Lộ Tuyên Phủ Sứ Bồ Tiên Vạn Nô, Tuyên Sai Bồ Sát Ngũ Cân nói: "Thượng Kinh, Liêu Đông là đất trọng yếu của quốc gia, nên các khanh hay trung cẩn lập công, cho nên trẫm ủy thác tâm phúc, ý muốn các khanh hiệp lực tận vì việc công, để cứu quốc gia khỏi sự nguy cấp. Đến lúc trẫm đọc tường tận tấu các khanh gửi đến, bèn không phải như vậy, trẫm còn biết dựa vào ai đây. Tự nay mỗi khi làm việc đồng tâm đồng lòng, hiệp lực phòng bị, cơ hội một khi để mất, hối cũng không kịp nữa rồi! Vả quân sư có thắng là do hòa mục, các khanh hòa hợp, nghe theo lời mọi người, còn răn tội trước, để mưu lập công sau này." Năm thứ ba, tháng giêng, Tương bị Bắc Kinh Tuyên Sai Đề Khống Hoàn Nhan Tập Liệt hại. Không lâu sau, Tập Liệt lại bị thủ hạ giết chết. Tuyên dụ đại xá Bắc Kinh. ()
Kim Sử, Tuyên Tông Bản Kỷ, quyển 14 ghi:
乙亥，。北京軍亂，殺宣撫使奧屯襄。
Ất Hợi, quân ở Bắc Kinh làm loạn, giết Tuyên Phủ Sứ Áo Đôn Truân.
完顏蒲剌都
完顏蒲剌都，西南路按出灰必剌罕猛安人。充護衛，除泰定軍節度副使。以憂去官，起複唐古部族節度副使，徙安國軍，移颭詳穩，累官原州刺史。坐買部內馬虧直，奪官一階，降北京兵馬都指揮使、甯遠軍刺史，曆同知臨洮府、西京留守事。崇慶元年，遷震武軍節度，備禦有功，遷一官。貞祐初，置東西面經略司，就充西面經略使，上言：「管內大和嶺諸隘屯兵，控制邊要。行元帥府輒分臣兵萬二千戍真定，餘眾不足守禦，近日複簡精銳二千七百人以往。今見兵不滿萬，老羸者十七八。臣死固不足惜，顧國家之事不可不慮，新設經略移文西京、太原、河東取軍馬，大數並稱非臣所統。」詔真定元帥府還其精銳二千七百人。西京、太原、嵐州有警急，約為應援。州郡皆不欲屬經略司，遂罷經略官，入為簽樞密院事，改左副點檢。四年，遷兵部尚書，興定元年，致仕。四年，卒。
Hoàn Nhan Bồ Lạt Đô, người thuộc Tây Nam Lộ An Xuất Hôi Tất Lạt Hãn Mãnh An. Được sung làm hộ vệ, nhậm chức Thái Định Quân Tiết Độ Phó Sứ, vì chịu tang mà bỏ không làm quan, sau lại khởi dụng làm Đường Cổ Bộ Tộc Tiết Độ Phó ứ, chuyển sang An Quốc Quân, dời làm ? Tường Ổn, nhiều lần làm Nguyên Châu Thứ Sử. Bị tội do hao tổn khi mua ngựa từ bộ tộc, truất quan một cấp, giáng làm Bắc Kinh Binh Mã Đô Chỉ Huy Sứ, Ninh Viễn Quân Thứ Sử, làm qua chức Đồng Tri Lâm Thao Phủ, Tây Kinh Lưu Thủ Sự. Năm đầu Sùng Khánh (1212) , dời làm Chấn Võ Quân Tiết Độ Sứ, phòng bị có công, thăng một cấp quan. Những năm đầu Trinh Hựu (tháng 9 năm 1213-tháng 9 năm 1217), đặt Đông Tây Diện Kinh Lược Tư, được sung làm Tây Diện Kinh Lược Sứ. Dâng tấu nói: "Thần quản hạt Đại Hòa Lĩnh ải đều có đồn binh, khống chế nơi hiểm yếu biên cương, Hành Nguyên Soái Phủ phân binh của thần một vạn hai nghìn đồn Chân Định, còn lại không đủ phòng thủ. Gần đây lại tinh giản tinh đi quân tinh nhuệ hai nghìn bảy trăm người. Nay thần thấy quân không đầy một vạn, binh sỹ già yếu chiếm bảy tám phần mười. Thần có chết mà cố thủ cũng không đáng tiếc, chỉ đoái trông việc của quốc gia không thể không lo, gần đây Kinh Lược Tư vừa đặt gửi thư cho Tây Kinh, Thái Nguyên, Hà Đông chiêu tập quân mã, đại đa số không phải do thần thống lĩnh." Xuống chiếu cho Nguyên Soái Phủ trả về hai nghìn bảy trăm quân tinh nhuệ. Tây Kinh, Thái Nguyên, Lam Châu cáo cấp, ước hẹn làm ứng viện. Châu quận đều không muốn thuộc Kinh Lược Tư, bèn bãi chức Kinh Lược Tư Quan, Bồ Lạt Đô vào triều làm Thiêm Khu Mật Viện. Năm thứ tư (1217), dời làm Binh Bộ Thượng Thư. Năm đầu Hưng Định (1217), từ quan về hưu. Năm thứ tư (1222), mất.
夾谷石里哥
夾谷石里哥，上京路猛安人。明昌五年進士，泰州防禦判官，補尚書省令史，曆臨潢、婆速路都總管判官，累除刑部主事，改薊州副提控，駐軍大名。俄遷翰林待制，為宿州提控。與山東宣撫完顏弼攻大沫堌，賊眾千余逆戰，石里哥以騎兵擊之，盡殪。提控沒烈入自北門，遂擒劉二祖。以功遷武衛軍副都指揮使。坐前在宿州掠良人為生口，當死，特詔決杖八十。徙洺州防禦使、山東路副統軍。坐不時進兵，往宿遷取妻子，解職。起為東平行軍提控。興定元年，破宋兵於宿州，以功遙授安化軍節度使，移定海軍，卒。
Giáp Cốc Thạch Li Ca, là người Thượng Kinh Mãnh An. Năm Minh Xương thứ năm (1195) đổ tiến sỹ, làm Thái Châu Ngự Sử Phán Quan, bổ nhiệm làm Thượng Thư Tỉnh Lệnh Sử, từng kinh lịch Lâm Hoàng, Bà Tốc Lộ Đô Tổng Quản Phán Quan, nhiều lần làm Hình Bộ Chủ Sự, đổi làm Kế Châu Phó Đề Khống, đóng quân ở Đại Danh. Không lâu sau dời làm Hàn Lâm Thị Chế, làm Túc Châu Đề Khống. Li Ca cùng Sơn Đông Tuyên Phủ (Sứ) Hoàn Nhan Bật công Đại Mạt Cố, giặc đông hơn nghìn người ra nghịch chiến, Thạch Lý Ca lấy kỵ binh đánh chúng, giết sạch. Đề Khống MỘt Liệt từ cửa bắc vào, bắt được Lưu Nhị Tổ. Vì có công chuyển làm Vũ Vệ Quân Phó Đô Chỉ Huy Sứ. Mắc tội do cướp nô lệ của lương dân tại Túc Châu, đáng nhẽ bị xử tử, đặc chiếu đánh tám mươi trượng. Dời làm Danh Châu Phòng Vệ Sứ, Sơn Đông Lộ Phó Thống Quân. Bị tội do tiến quân không đúng hẹn, cướp thê tử của Túc Thiên, bãi quan. Sau đó được khởi dụng làm Đông Bình Hành Quân Đề Khống. Năm đầu Hưng Định (1217), phá quân Tống ở Túc Châu, vì có công thụ phong An Hóa Quân Tiết Độ Sứ, dời làm Định Hải Quân Tiết Độ Sứ, mất.
朮甲臣嘉
朮甲臣嘉，北京路猛安人，襲父謀克。泰和伐宋，隸陝西完顏綱麾下。曆通州、海州同知軍州事。貞祐二年，除武器署丞。救集甯有功，遷河南統軍判官、拱衛直副都指揮使、河南治中，遙領綏州刺史兼延安治中，就遷同知府事，改同知河間府事。興定元年，行樞密院于壽州，由壽、泗渡淮伐宋。二年二月，破宋兵三千於漸湖灘，斬三百級。有詔蹂踐宋境上，毋深入。臣嘉駐霍丘楂岡村，縱輕騎鈔掠，焚毀積聚。獲宋諜者張聰，知宋兵二千屯高柳橋，老幼甚眾，其寨兩城，環之以水。臣嘉遣張聰持牒招之，不從。先令水軍徑渡攻之。軍士牛青操戈刺門卒，皆披靡散去，遂登陴，大軍繼之，夷其寨而還。遇宋兵數千于梅景村。臣嘉伏兵林間，以步卒誘致之，伏發，宋兵潰，追奔十餘里，生擒其將阮世安等五人，獲器仗甚眾。七月，賞征南功，升職一等，遷元帥右都監，充陝西行省參議官。四年，兼金安軍節度使。五年，改知延安府事，轉左都監，駐兵京兆。元光元年，卒。
Truật Giáp Thần Hi, người thuộc Bắc Kinh Lộ Mãnh An, lũng tập (kế thừa) mưu khắc của cha. Thái Hòa phạt Tống (1206), Thần Hi là bộ thuộc của Thiểm Tây Hoàn Nhan Cương. Từng kinh lịch Thông Châu và Hải Châu Đồng Tri Quân Châu Sự. Trinh Hựu năm thứ hai (1214), làm Vũ Khi Thự Thừa. Do cứu viện Tập Ninh có công, dời làm Hà Nam Thống Quân Phán Quan, Củng Vệ Trực Phó Đô Chỉ Huy Sứ, Hà Nam Trị Trung, nhận chức Tuy Châu Thứ Sừ kiêm Diên An Trị Trung, dời làm Đồng Tri Phủ Sự, đổi làm D(ông Tri Hà Gian Phủ Sự. Năm đầu Hưng Đinh (1217), lo sự vụ ở Khu Mật Viện tại Thọ Châu, từ Thọ, Tứ Châu vượt sông Hoài phạt Tống. Năm thứ hai (1218), tháng hai, phá bao ngàn quân Tống ở Tiệm Hồ Than, chém ba trăm thủ cấp. Có chiếu giẫm đạp biên cảnh nước Tống, không vào sâu, Thần Hi trú binh ở huyện Hoắc Khấu, thôn Tra Cương. Thả tinh kỵ cướp phá, đốt lương thảo tích trữ của địch. Bắt được gián điệp của Tống là Trương Tổng, biết quân Tống hai nghìn đồn ở Cao Liễu Kiều, già trẻ đi theo rất nhiều, trại của chúng có hai tường thành, bao vây bởi nước. Thần Hi sai Trương Tổng cầm điệp thư chiêu dụ chúng, không theo. Trước hết lệnh thủy quân vượt sông tấn công chúng, binh sỹ tên Ngưu Thanh cầm kích đâm sỹ tốt giữ cửa, khiến chúng phân tán đi, rồi leo lên gờ tường thấp, đại quân tiến tiếp theo sau, san phẳng trại chúng rồi về. Gặp quân Tống vài ngàn ở Mai Cảnh Thôn. Thần Hi phục binh trong rừng, dùng bộ tốt dụ chúng đến, phục binh nổi lên, quân Tống bỏ chạy, truy theo hơn mười lý, bắt sống được tướng chúng là bọn Nguyễn Thế An, đoạt được rất nhiều khí trượng. Tháng bảy, thưởng công chinh phạt phương nam, thăng chức một cấp, dời làm Nguyên Soái Hữu Đô Giám, đồn binh ở Kinh Triệu. Năm đầu Nguyên Quang (1222), mất.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét