Liên kết có liên quan mật thiết |
Nguyên Sử quyển 210: Chiêm Thành truyện (元史安占城傳•卷210)
Giới Thiệu:
Sử liệu về cuộc chiến giữa nhà Nguyên và Chiêm Thành đã được dịch phần lớn trong danh tác "Cuộc kháng chiến chống xâm lược Nguyên Mông" của Hà Văn Tấn tiên sinh. Người dịch cho rằng nên dịch lại toàn bộ truyện này để người đọc có thêm thông tin đầy đủ. Nguyên Sử Chiêm Thành Truyện được biên soạn vào đầu đời Minh. Khi đi đem so sánh với Kinh Thế Đại Điển Tự Lục lưu lại trong quyển Nguyên Văn Loại của Tô Thiên Tước thì thấy Nguyên Sử đã sao chép toàn bộ. Tuy vậy có một ít chi tiết Nguyên Sử bổ sung thêm mà trong Nguyên Văn Loại không có. Người dịch do vậy đã chép luôn phần chính văn của Nguyên Sử và Kinh Thế Đại Điển Tự Lục để đọc giả có thể đối chiếu. Đa phần sự khác biệt đến từ cách dùng từ và cách phiên âm tên Mông Cổ.
Người dịch mong muốn đọc giả có thêm tư liệu cả về cuộc kháng chiến chống Mông Nguyên của Đại Việt và Chiêm Thành. Vì lãnh thổ Chiêm Thành nay thuộc nước ta nên lịch sử chiến tranh giữa Nguyên Triều và Chiêm Thành có quan hệ mật thiết đến lịch sử nước nhà. Dịch giả tự học Văn Ngôn (tức tiếng Hán cổ) nên trong lúc dịch có thể đã có sai sót hay phạm sai lầm. Người dịch mong đọc giả lượng thứ và chỉ ra sai lầm để người dịch có thể hoàn thiện bản dịch.
Nguyên văn, dịch văn và chú thích:
占城近瓊州，順風舟行一日可抵其國。世祖至元間廣南西道宣慰使馬成旺嘗請兵三千人、馬三百匹征之。十五年，左丞唆都以宋平遣人至占城，還言其王失里咱牙信合八剌麻哈迭瓦有內附意，詔降虎符，授榮祿大夫，封占城郡王。十六年十二月，遣兵部侍郎教化的、總管孟慶元、萬戶孫勝夫與唆都等使占城，諭其王入朝。
Chiêm Thành gần Quỳnh Châu (1), thuận theo gió đi thuyền một ngày thì tới nước ấy. Giữa năm Chí Nguyên đời Thế Tổ, Quảng Nam Tây Đạo Tuyên Úy Sứ Mã Thành Vượng từng xin lấy binh ba nghìn người, ngựa ba trăm con đánh nước ấy. Năm thứ mười lăm (1278), Tả Thừa Toa Đô vì chuyện bình định nhà Tống sai người đến Chiêm Thành, người ấy quay về nói vua nước này Thất Lý Cha Nha Tín Hợp Bát Lạt Ma Ha Điệt Ngõa (Jaya Simhavarman - Indravarman V) (2) có ý muốn nội phụ, chiếu ban cho hổ phù, trao chức Vinh Lộc Đại Phu, phong chức Chiêm Thành Quận Vương. Năm thứ mười sáu (1279) tháng hai, sai Binh Bộ Thị Lang Giáo Hóa Đích, Tổng Quản Mạnh Khánh Nguyên, Vạn Hộ Tôn Thắng Phu cùng bọn Toa Đô đi sức Chiêm Thành, dụ vua Chiêm vào chầu.
(1) Quỳnh Châu nay thuộc Quảng Tây
(2) Xem chương 5, trang 117, bản in 2019, sách "Cuộc kháng chiến chống xâm lược Nguyên Mông thế kỷ XIII) của Hà Văn Tấn tiên sinh. Tiên sinh đã khảo bị rất kỷ tên vua Chăm dựa trên các nghiên cứu của các học giả người Pháp đầu thế kỷ 20.
Nguyên Văn Loại quyển 41, Kinh Thế Đại Điển Tự Lục, mục Chinh Phạt, phần Chiêm Thành chép:
至元十五年，左丞索多以宋平因遣人至占城，還言其王失里咱牙信合八剌麻哈迭瓦有內附意，奏之。詔降虎符，授榮禄大夫，封占城郡王。十六年十二月，遣兵部侍郎教化迪、總管孟慶元、萬戸孫勝夫與索多使占城諭其王入朝。
Chí nguyên năm thứ mười lăm (1278), Tả Thừa Tác Đa (tức Toa Đô) vì việc binh Tống nên sai người đến Chiêm Thành, người ấy quay về nói vua nước ấy Thất Lý Cha Nha Tín Hợp Bát Lạt Ma Ha Điệt Ngõa có ý muốn nội phụ, bèn tấu việc ấy. Chiếu ban hổ phù trao chức Vinh Lộc Đại Phu, phong chức Chiêm Thành Quận Vương. Chí nguyên năm thứ mười sáu (1279) tháng hai, sai Binh Bộ Thị Lang Giáo Hóa Địch (I), Tổng Quản Mạnh Khánh Nguyên, Vạn Hộ Tôn Thắng Phu cùng Tác Đa đi sứ Chiêm Thành dụ vua Chiêm vào chầu.
Lời bình: Nguyên Văn Loại không ghi Chiêm Thành gần Quỳnh Châu, Nguyên Sử bổ sung làm tựa đề.
(I) Nguyên Sử chép là Giáo Hóa Đích, chữ Đích là chữ 的,còn Nguyên Văn loại thì chép là Giáo Hóa Địch, chữ Địch là chữ 迪.
十七年二月，占城國王保寶旦拏囉耶邛南詙占把地囉耶遣使貢方物，奉表降。十九年十月，朝廷以占城國主孛由補剌者吾曩歲遣使來朝，稱臣內屬，遂命右丞唆都等即其地立省以撫安之。既而其子補的專國，負固弗服，萬戶何子志、千戶皇甫傑使暹國，宣慰使尤永賢、亞闌等使馬八兒國，舟經占城，皆被執，故遣兵征之。帝曰：「老王無罪，逆命者乃其子與一蠻人耳。苟獲此兩人，當依曹彬故事，百姓不戮一人。」
Năm thứ mười bảy (1280) tháng hai, Chiêm Thành Quốc Vương Bảo Bảo Đán Noa La Da Cung Nam Bạt Chiêm Bả Địa La Da sai sứ cống phương vật, dâng biểu hàng.Năm thứ mười chín (1282) (1), triều đình vì việc chúa Chiêm Thành Bột Do Bổ Lạt Giả Ngô Nẵng Tuế sai sứ vào triều, xưng thần xin nội thuộc, bèn mệnh cho bọn Hữu Thừa Toa Đô lập Hành Tỉnh tại địa giới Chiêm để phủ dụ chúng. Không lâu sau con vua Chiêm Bổ Đích chuyên việc nước, cậy vào địa thế hiểm trở không phục, Vạn Hộ Hà Tử Chí, Thiên Hộ Hoàng Phủ Kiệt đi sứ nước Xiêm La, bọn Tuyên Úy Sứ Vưu Vĩnh Hiền, Á Lan đi sứ nước Mã Bát Nhi, thuyền đi qua Chiêm Thành đều bị bắt, cho nên sai quân chinh phạt nước ấy. Vua nói: "Vua già (2) không có tội, tội là của bọn nghịch mệnh cùng con hắn và một người man. Nếu bắt hai người này, thì có thể theo việc cũ của Tào Bân, trăm họ không giết một người.
十七年二月，占城國王保寶旦孥囉耶卭南詙占把地羅耶遣使貢方物，奉表降。十九年十月，征占城。初，朝廷以占城國主孛由補剌者吾曩嵗遣使來廷，稱臣內屬。謂其誠服。遂命左丞索多等就其地立省以撫安。既而其子補的専國，負固弗服萬戸何子志，十戸皇甫傑使暹國，宣慰使尤永賢，亞闌等使馬八兒國。舟經占城海道，皆被執故，征之。上曰：「老王無罪，逆命者乃其子與一蠻人耳。茍獲此兩人，百姓當依曹彬故事，不戮一人。」
Năm thứ mười bảy (1280) tháng hai, Chiêm Thành Quốc Vương Bảo Bảo Đán Nô la Da ngang Nam Bạt Chiêm Bổ Địa La Da sai sứ cống phương vật, dâng biểu hàng. .Năm thứ mười chín (1282), chinh phạt Chiêm Thành. Trước đó, triều đình vì việc chúa Chiêm Thành Bột Do Bổ Lạt Giả Ngô Nẵng Tuế sai sứ vào triều, xưng thần xin nội thuộc, bèn mệnh cho bọn Hữu Thừa Toa Đô lập Hành Tỉnh tại địa giới Chiêm để phủ dụ chúng. Không lâu sau con vua Chiêm Bổ Đích chuyên việc nước, cậy vào địa thế hiểm trở không phục, Vạn Hộ Hà Tử Chí, Thập Hộ (I) Hoàng Phủ Kiệt đi sứ nước Xiêm La, bọn Tuyên Úy Sứ Vưu Vĩnh Hiền, Á Lan đi sứ nước Mã Bát Nhi, thuyền đi qua hải đảo (II) Chiêm Thành đều bị bắt. Vua nói (III): "Vua già không có tội, tội là của bọn nghịch mệnh cùng con hắn và một người man. Nếu bắt hai người này, thì có thể trăm họ (IV) theo việc cũ của Tào Bân, không giết một người.
(I) Nguyên Văn Loại có ghi chữ hải đảo, Nguyên Sử không ghi.
(II) Nguyên Văn Loại ghi là Thập Hộ, triều Nguyên chỉ có đến Bách Hộ, nghi chép nhầm, Nguyên Sử sửa lại thành Thiên Hộ.
(III) Nguyên Sử ghi là Hốt Tất Liệt là đế 帝,Nguyên Văn Loại ghi là thượng 上
(1) Nguyên Văn Loại, quyển 41, Kinh Thế Đại Điển Tự Lục, mục Chinh Phạt, phần Chiêm Thành chép tương tự:
至元十九年，以執國使興師問罪。
Chí Nguyên năm thứ mười chín, vì việc bắt sứ giả mà hưng sư hỏi tội.
(2) Nguyên văn là lão vương (老王), ý chỉ vua cha của thái tử.
Năm thứ mười bảy (1280) tháng hai, Chiêm Thành Quốc Vương Bảo Bảo Đán Noa La Da Cung Nam Bạt Chiêm Bả Địa La Da sai sứ cống phương vật, dâng biểu hàng.Năm thứ mười chín (1282) (1), triều đình vì việc chúa Chiêm Thành Bột Do Bổ Lạt Giả Ngô Nẵng Tuế sai sứ vào triều, xưng thần xin nội thuộc, bèn mệnh cho bọn Hữu Thừa Toa Đô lập Hành Tỉnh tại địa giới Chiêm để phủ dụ chúng. Không lâu sau con vua Chiêm Bổ Đích chuyên việc nước, cậy vào địa thế hiểm trở không phục, Vạn Hộ Hà Tử Chí, Thiên Hộ Hoàng Phủ Kiệt đi sứ nước Xiêm La, bọn Tuyên Úy Sứ Vưu Vĩnh Hiền, Á Lan đi sứ nước Mã Bát Nhi, thuyền đi qua Chiêm Thành đều bị bắt, cho nên sai quân chinh phạt nước ấy. Vua nói: "Vua già (2) không có tội, tội là của bọn nghịch mệnh cùng con hắn và một người man. Nếu bắt hai người này, thì có thể theo việc cũ của Tào Bân, trăm họ không giết một người.
Nguyên Văn Loại, quyển 41, Kinh Thế Đại Điển Tự Lục, mục Chinh Phạt, phần Chiêm Thành chép:
十七年二月，占城國王保寶旦孥囉耶卭南詙占把地羅耶遣使貢方物，奉表降。十九年十月，征占城。初，朝廷以占城國主孛由補剌者吾曩嵗遣使來廷，稱臣內屬。謂其誠服。遂命左丞索多等就其地立省以撫安。既而其子補的専國，負固弗服萬戸何子志，十戸皇甫傑使暹國，宣慰使尤永賢，亞闌等使馬八兒國。舟經占城海道，皆被執故，征之。上曰：「老王無罪，逆命者乃其子與一蠻人耳。茍獲此兩人，百姓當依曹彬故事，不戮一人。」
Năm thứ mười bảy (1280) tháng hai, Chiêm Thành Quốc Vương Bảo Bảo Đán Nô la Da ngang Nam Bạt Chiêm Bổ Địa La Da sai sứ cống phương vật, dâng biểu hàng. .Năm thứ mười chín (1282), chinh phạt Chiêm Thành. Trước đó, triều đình vì việc chúa Chiêm Thành Bột Do Bổ Lạt Giả Ngô Nẵng Tuế sai sứ vào triều, xưng thần xin nội thuộc, bèn mệnh cho bọn Hữu Thừa Toa Đô lập Hành Tỉnh tại địa giới Chiêm để phủ dụ chúng. Không lâu sau con vua Chiêm Bổ Đích chuyên việc nước, cậy vào địa thế hiểm trở không phục, Vạn Hộ Hà Tử Chí, Thập Hộ (I) Hoàng Phủ Kiệt đi sứ nước Xiêm La, bọn Tuyên Úy Sứ Vưu Vĩnh Hiền, Á Lan đi sứ nước Mã Bát Nhi, thuyền đi qua hải đảo (II) Chiêm Thành đều bị bắt. Vua nói (III): "Vua già không có tội, tội là của bọn nghịch mệnh cùng con hắn và một người man. Nếu bắt hai người này, thì có thể trăm họ (IV) theo việc cũ của Tào Bân, không giết một người.
(I) Nguyên Văn Loại có ghi chữ hải đảo, Nguyên Sử không ghi.
(II) Nguyên Văn Loại ghi là Thập Hộ, triều Nguyên chỉ có đến Bách Hộ, nghi chép nhầm, Nguyên Sử sửa lại thành Thiên Hộ.
(III) Nguyên Sử ghi là Hốt Tất Liệt là đế 帝,Nguyên Văn Loại ghi là thượng 上
(1) Nguyên Văn Loại, quyển 41, Kinh Thế Đại Điển Tự Lục, mục Chinh Phạt, phần Chiêm Thành chép tương tự:
至元十九年，以執國使興師問罪。
Chí Nguyên năm thứ mười chín, vì việc bắt sứ giả mà hưng sư hỏi tội.
(2) Nguyên văn là lão vương (老王), ý chỉ vua cha của thái tử.
十一月，占城行省官率兵自廣州航海至占城港。港口北連海，海旁有小港五，通其國大州，東南止山，西旁木城。官軍依海岸屯駐。占城兵治木城，四面約二十餘里，起樓棚，立回回三梢砲百餘座。又木城西十里建行宮，孛由補剌者吾親率重兵屯守應援。行省遣都鎮撫李天祐、總把賈甫招之，七往，終不服。十二月，招真臘國使速魯蠻請往招諭，復與天祐、甫偕行，得其回書云：「已修木城，備甲兵，刻期請戰。」
Thánh mười một, Chiêm Thành Hành Tỉnh Quan sai quân tự Quảng Châu đi thuyền trên biển đến cảng Chiêm Thành. Phía Bắc cảng khẩu liên thông với biển, cạnh biển có năm cảng nhỏ, thông với Đại Châu nước ấy. Đông Nam chỉ có núi, phía Tây nằm cạnh thành gỗ. Quan quân đồn trú ven biển. Quân Chiêm Thành sửa chữa thành gỗ, bốn phía ước khoảng hai mươi lí, người Chiêm cất giàn gác, xây trăm chiếc Hồi Hồi pháo ba cần (1), lại ở phía Tây thành hai mươi lí xây cung điện.Bột Do Bổ Lạt Giả Ngô Thân chỉ huy trọng binh đồn thủ làm cứu viện. Hành Tỉnh Khiển Đô Trấn Phủ Lý Thiên Hựu, Tổng Bả Giả Phủ chiêu hàng hắn, bảy lần đi về, rốt cục không hàng phục. Tháng mười hai, Chiêu Chân Lạp Quốc Sứ Tốc Lỗ Man (Sulayman) xin đi chiêu dụ, lại cùng Thiên Hựu, Bả Cổ cùng đi, nhận được thư của chúng nói: "Đã sửa thành gỗ, chuẩn bị giáp binh, hẹn ngày ứng chiến."
Nguyên Văn Loại, quyển 41, Kinh Thế Đại Điển Tự Lục, mục Chinh Phạt, phần Chiêm Thành chép:
十一月，占城行省官率兵自廣州航海，二十九日師次占城港。港口北連海，旁有小港五，通其國大州，東南止山，西旁木城。官軍依海岸屯。駐占城兵自三十日為始治木城，四面約二十餘里起樓柵立回回三梢砲百餘座，又木城西十里建行宫。孛魯補剌者吾親率大兵屯守應援。行省遣都鎮撫李天祐，總把賈甫招之七往，終不服，十二月十八日，占城貽書：「刻期請戰。」
Thánh mười một, Chiêm Thành Hành Tỉnh Quan sai quân tự Quảng Châu đi thuyền trên biển, ngày hai mươi chín (I) đến cảng Chiêm Thành. Phía Bắc cảng khẩu liên thông với biển, bên·cạnh (II) có năm cảng nhỏ, thông với Đại Châu nước ấy. Quan quân đồn trú ven biển. Quân Chiêm Thành tự ba mươi ngày đã bắt đầu (III) sửa chữa thành gỗ, bốn phía ước khoảng hai mươi lí, người Chiêm cất giàn gác, xây trăm chiếc Hồi Hồi pháo ba cần, lại ở phía Tây thành hai mươi lí xây cung điện. Bột Lỗ (IV) Bổ Lạt Giả Ngô Thân chỉ huy trọng binh đồn thủ làm cứu viện. Hành Tỉnh Khiển Đô Trấn Phủ Lý Thiên Hựu, Tổng Bả Giả Phủ chiêu hàng hắn, bảy lần đi về, rốt cục không hàng phục.(V) Tháng mười hai, Chiêm Thành đưa thư nói: "Hẹn ngày ứng chiến."(VI)
(I) Nguyên Văn Loại ghi là ngày hai mươi chín đến Chiêm Thành, Nguyên Sử bỏ không ghi.
(II) Nguyên Sử ghi là hải bàng, nghĩa là cạnh biển), Nguyên Văn Loại chỉ ghi bàng, tức là bên cạnh.
(V) Nguyên Sử ghi rõ là "Chiêu Chân Lạp Quốc Sứ Tốc Lỗ Man (Sulayman) xin đi chiêu dụ “招真臘國使速魯蠻請往招諭。”Nguyên Văn Loại không ghi, vậy là sử quan đã bổ sung thêm chi tiết này. Về phiên âm tên Tốc Lỗ Man, xem sách của Hà Văn Tấn tiên sinh.
(IV) Nguyên Sử ghi là "Đã sửa thành gỗ, chuẩn bị quân binh "已修木城，備甲兵", Nguyên Văn Loại không ghi đoạn này.
(1) Hồi Hồi pháo ba cần, nguyên văn là (回回三梢), chữ tiêu (梢) chỉ cái cần. Pháo ở đây là máy bắn đá. Máy bắn đá Hồi Hồi là loại pháo dùng trọng lực đế bắn (counterweight trebuchet), rất mạnh. Khi quân Nguyên Mông vây thành Tương Dương của Tống đã đưa pháo này từ phương Tây, cụ thể là từ các xứ Trung cận Đông về để bắn vào thành. Thành bị vỡ khiến cho người trong thành sợ hãi kinh hoàng. Không rõ người Chăm học được cách xây pháo này từ đâu. Chăm là nước liền biển, có thể họ đã học từ thương nhân đi biển vào. Hoặc cũng có thể Nguyên Sử gọi các loại máy bắn đá thô sơ hơn là Hồi Hồi pháo.
Thánh mười một, Chiêm Thành Hành Tỉnh Quan sai quân tự Quảng Châu đi thuyền trên biển đến cảng Chiêm Thành. Phía Bắc cảng khẩu liên thông với biển, cạnh biển có năm cảng nhỏ, thông với Đại Châu nước ấy. Đông Nam chỉ có núi, phía Tây nằm cạnh thành gỗ. Quan quân đồn trú ven biển. Quân Chiêm Thành sửa chữa thành gỗ, bốn phía ước khoảng hai mươi lí, người Chiêm cất giàn gác, xây trăm chiếc Hồi Hồi pháo ba cần (1), lại ở phía Tây thành hai mươi lí xây cung điện.Bột Do Bổ Lạt Giả Ngô Thân chỉ huy trọng binh đồn thủ làm cứu viện. Hành Tỉnh Khiển Đô Trấn Phủ Lý Thiên Hựu, Tổng Bả Giả Phủ chiêu hàng hắn, bảy lần đi về, rốt cục không hàng phục. Tháng mười hai, Chiêu Chân Lạp Quốc Sứ Tốc Lỗ Man (Sulayman) xin đi chiêu dụ, lại cùng Thiên Hựu, Bả Cổ cùng đi, nhận được thư của chúng nói: "Đã sửa thành gỗ, chuẩn bị giáp binh, hẹn ngày ứng chiến."
Nguyên Văn Loại, quyển 41, Kinh Thế Đại Điển Tự Lục, mục Chinh Phạt, phần Chiêm Thành chép:
十一月，占城行省官率兵自廣州航海，二十九日師次占城港。港口北連海，旁有小港五，通其國大州，東南止山，西旁木城。官軍依海岸屯。駐占城兵自三十日為始治木城，四面約二十餘里起樓柵立回回三梢砲百餘座，又木城西十里建行宫。孛魯補剌者吾親率大兵屯守應援。行省遣都鎮撫李天祐，總把賈甫招之七往，終不服，十二月十八日，占城貽書：「刻期請戰。」
(II) Nguyên Sử ghi là hải bàng, nghĩa là cạnh biển), Nguyên Văn Loại chỉ ghi bàng, tức là bên cạnh.
(III) Nguyên Văn Loại ghi là từ ba mươi ngày, Nguyên Sử bỏ không ghi.
(IV) Nguyên Văn Loại ghi là Lỗ 魯, Nguyên Sử ghi là do 由(V) Nguyên Sử ghi rõ là "Chiêu Chân Lạp Quốc Sứ Tốc Lỗ Man (Sulayman) xin đi chiêu dụ “招真臘國使速魯蠻請往招諭。”Nguyên Văn Loại không ghi, vậy là sử quan đã bổ sung thêm chi tiết này. Về phiên âm tên Tốc Lỗ Man, xem sách của Hà Văn Tấn tiên sinh.
(IV) Nguyên Sử ghi là "Đã sửa thành gỗ, chuẩn bị quân binh "已修木城，備甲兵", Nguyên Văn Loại không ghi đoạn này.
(1) Hồi Hồi pháo ba cần, nguyên văn là (回回三梢), chữ tiêu (梢) chỉ cái cần. Pháo ở đây là máy bắn đá. Máy bắn đá Hồi Hồi là loại pháo dùng trọng lực đế bắn (counterweight trebuchet), rất mạnh. Khi quân Nguyên Mông vây thành Tương Dương của Tống đã đưa pháo này từ phương Tây, cụ thể là từ các xứ Trung cận Đông về để bắn vào thành. Thành bị vỡ khiến cho người trong thành sợ hãi kinh hoàng. Không rõ người Chăm học được cách xây pháo này từ đâu. Chăm là nước liền biển, có thể họ đã học từ thương nhân đi biển vào. Hoặc cũng có thể Nguyên Sử gọi các loại máy bắn đá thô sơ hơn là Hồi Hồi pháo.
二十年正月，行省傳令軍中，以十五日夜半發船攻城。至期，分遣瓊州安撫使陳仲達、總管劉金、總把栗全以兵千六百人由水路攻木城北面；總把張斌、百戶趙達以三百人攻東面沙觜；省官三千人分三道攻南面。舟行至天明泊岸，為風濤所碎者十七八。賊開木城南門，建旗鼓，出萬餘人，乘象者數十，亦分三隊迎敵，矢石交下。自卯至午，賊敗北，官軍入木城，復與東北二軍合擊之，殺溺死者數千人。守城供餉餽者數萬人悉潰散。國主棄行宮，燒倉廩，殺永賢、亞闌等，與其臣逃入山。十七日，整兵攻大州。十九日，國主使報荅者來求降。二十日，兵至大州東南，遣報荅者回，許其降，免罪。二十一日，入大州。又遣博思兀魯班者來言：「奉王命，國主、太子後當自來。」行省傳檄召之，官軍復駐城外。二十三日，遣其舅寶脫禿花等三十餘人，奉國王信物雜布二百匹、大銀三錠、小銀五十七錠、碎銀一甕為質來歸款。又獻金葉九節標槍曰：「國主欲來，病未能進，先使持其槍來，以見誠意。長子補的期三日請見。」省官却其物。寶脫禿花曰：「不受，是薄之也。」行省度不可却，姑令收置，乃以上聞。
Năm thứ hai mươi tháng giêng (1283), Hành Tỉnh truyền lệnh trong quân, lấy ngày mười lăm giữa đêm phát thuyền công thành. Đến hẹn, sai Quỳnh Châu An Phủ Sứ Trần Trọng Đạt, Tổng Bả Lưu Kim, Tổng Bả Lật Toàn Dĩ, lấy binh một nghìn sáu trăm người phân thành ba đường tấn công phía bắc. Tổng Bả Trương Bân, Bách Hộ Triệu Đạt lấy ba trăm người tấn công doi cát ở phía đông, hành quan ba nghìn người phân thành ba đường tấn công mặt nam. Thuyền đi đến buổi sáng cặp bờ, bị gió to sóng mạnh làm cho tan vỡ chiếm đến bảy tám phần mười. Giặc mở cổng thành phía Nam, giống cờ trống, xuất vài vạn người, cưỡi hơn mười con voi, cũng phân thành ba đội ứng chiến, tên đá bay qua lại. Tự giờ mão đến giờ ngọ (tức từ năm đến bảy giờ sáng cho tới một giờ chiều), giặc bại rút quân, quan quân vào thành gỗ, lại cùng với quân hai phía Đông và Bắc hợp công, giặc chết đuối vài nghìn người, những kẻ thủ thành cung ứng lương thực đông vài vạn người đều tan vỡ. Quốc chủ bỏ hành cung, đốt kho lương, giết bọn Vĩnh Hiền, Á Lan, cùng quần thần trốn vào núi.(1) Ngày mười bảy, chỉnh đốn quân binh tấn công Đại Châu. Ngày mười chin, quốc chủ sai Báo Đáp Giả đến xin hàng. Ngày hai mươi, quân đến phía đông nam Đại Châu, sai Báo Đáp Giả quay về, hứa nếu quốc chủ hàng thì miễn tội. Ngày hai mươi mốt, vào Đại Châu. Lại sai Bác Tư Ngột Lỗ Ban Giả đến nói: "Phụng vương mệnh đến hàng, quốc chủ và thái tử đến sau." Hành Tỉnh truyền hịch chiêu dụ chúng đến, quan quân lại đóng ở ngoài thành. Ngày hai mươi ba, sai chú mình Bảo Thoát Thốc Hoa cùng hơn ba mươi người đến, dâng tín vật của quốc vương gồm vải thô hai trăm cuộn, ba đỉnh bạc lớn, năm mươi bảy đỉnh bạc nhỏ, một vò bạc vụng làm lễ vật lại quy hàng, lại dâng một ngọn giáo chín đốt dát vàng và nói: "Quốc chủ muốn đến, nhưng do bệnh mà không đến được, trước tiên sai sứ cầm ngọn giáo này lại, để thể hiện thành ý." thái tử Bổ Đích hẹn ba ngày đến gặp. Hành Tỉnh cự tuyệt cống vật. Bảo Thoát Thốc Hoa nói: "Không nhận là coi khinh nước tôi." Hành Tỉnh thấy không thể khước từ, lệnh tạm nhận lấy, rồi viết táu cho triều đình (nhà Nguyên).
Nguyên Văn Loại, quyển 41, Kinh Thế Đại Điển Tự Lục, mục Chinh Phạt, phần Chiêm Thành chép:
二十年正月，行省傳令軍中以十五日夜半發船攻城。至期，分遣瓊州安撫使陳中達、總管劉金總、把栗全以兵一千六百人由水路攻木城北面；總把張斌百戸趙達以三百人攻東面沙觜；省官二千人分二道攻南面。舟行至天明泊岸，為風濤所碎者十七八。賊開木城南門，建旗鼓，出萬餘人，乗象者數十，亦分三隊，迎敵，矢石交下。自夘至午，賊敗北，官軍入木城，復與東北二軍合擊之，殺溺死者數千人。守城供餉餽者數萬人悉潰散，國主棄行宫，燒倉廩，殺永賢亞闌等與，其臣逃入山。整兵攻大州。十九日，國主使報荅者來求降。二十日，兵至大州東南，遣報荅者回，許其降免罪。二十一日入大州，尋又遣博思兀魯班者來言：「奉王命來降，國主、太子後當自來。」行省傳檄召之，我師復駐城外。二十三日，遣其舅寶脱秃花等三十餘人，奉國主信物雜布二百疋、大銀三定、小銀五十七定，碎銀一甕為贄歸欵。又獻金葉九節標鎗曰：「國主欲來，病未能進，先使持其槍來以見誠意。長子補的期三日請見」省官却其物，寳脱秃花曰：「不受是薄之也」行省度不可却，姑令收置聴。上聞
(I) Nguyên Sử ghi là 3000 người, Nguyên Văn Loại ghi là 2000 người. Không biết có phải lỗi sao chép (scribal error) không vì hai và ba gần giống nhau.
(II) Nguyên Sử dùng từ quan quân 官軍,Nguyên Văn Loại dùng từ ngã sư 我師 (quân ta)
(III) Nguyên Sử dùng lượng từ thất 疋, Nguyên Văn Loại thì dùng từ thất 匹
(IV) Nguyên Sử ghi lượng từ đĩnh 錠,Nguyên Văn Loại dùng từ
(V) Nguyên Sử dùng lượng từ đĩnh 錠, Nguyên Văn Loại dùng từ định 定
(VI) Nguyên Sử dùng lượng từ chí 質, Nguyên Văn Loại dùng từ chí 贄
(1) Nguyên Văn Loại, quyển 41, Kinh Thế Đại Điển Tự Lục, mục Chinh Phạt, phần Chiêm Thành chép:
二十年正月，破其木城洎大州，其主孛魯由補刺者吾遁走。
Năm thứ hai mươi tháng giêng, phá thành gỗ của chúng ở Đại Châu, vua chúng là Bột Lỗ Do Bổ Thứ Giả Ngô bỏ trốn.
寶脫禿花復令其主第四子利世麻八都八德剌、第五子世利印德剌來見，且言：「先有兵十萬，故求戰。今皆敗散。聞敗兵言，補的被傷已死。國主頰中箭，今小愈，愧懼未能見也，故先遣二子來議赴闕進見事。」省官疑其非真子，聽其還。諭國主早降，且以問疾為辭，遣千戶林子全、總把栗全、李德堅偕往覘之。二子在途先歸。子全等入山兩程，國主遣人來拒，不果見。寶脫禿花謂子全曰：「國主遷延不肯出降，今反揚言欲殺我，可歸告省官，來則來，不來，我當執以往。」子全等回營。是日，又殺何子志、皇甫傑等百餘人。
Bảo Thoát Thốc Nha lại mệnh con thứ tư Lợi Thế Ma Bát Đô Bát Đức Lạt, con thứ năm Thế Lợi Ấn Đức Lạt của quốc chủ đến diện kiến, lại nói: "Nguyên trước có mười vạn binh, nên muốn đánh. Nay quân đêu thua tan", nghe bại binh nói Bổ Đích bị thương đã chết. Quốc vương bị trúng tên ở má, nay đã đỡ hơn, nhưng vẫn còn hỗ thẹn sợ hãi không thể đến, nên trước tiên sai hai con đến yết kiến ở cửa khuyết." Hành Quan (hay Hành Tỉnh) nghi chúng không phải là con thật, bằng lòng cho chúng về. Dụ quốc chủ sớm đến hàng, hơn nữa lại hỏi bệnh tình của quốc vương, sai Thiên Hộ Lâm Tử Toàn, Tổng Bả Lật Toàn, Lý Đức Kiên cùng đi để do thám chúng. Hai người con quốc vương trên đường đi rẻ về trước. Bọn Tử Tài vào trong núi trên hai đoạn đường thì quốc chủ sai người cản lại, không cho gặp. Bảo Thoát Thốc Hoa nói với Tử Tài rằng: "Quốc chủ trì hoản không chịu ra hàng, nay trái lại truyền tin muốn giết tôi, ông có thể về nói cho Hành Quan biết, nếu quốc chủ đến thì đến, còn không đến thì tôi sẽ bắt đem đến cho." Bọn Toàn Tử Tài về lại doanh trại. Ngày ấy, giết bọn Hà Tử Chí, Hoàng Phủ Kiệt hơn trăm người (tức hai người đi sứ Xiêm La đã nói ở trên).
二十九日，寶脱秃花復令其主第四子利世麻八都八徳剌、第五子利世印徳剌來見，且言：「先有兵十萬故求戰。今皆敗散，聞敗兵言，補的被傷巳死，國主頰中箭，今小愈，愧懼未能見也。故先遣二子來議赴闕進見之事。」來省官疑其非真子，不之質，聴其還。諭國主早降，且以問疾為辭，遣千戸林子全、總把李徳堅、栗全偕往覘之。三十日二子在途先歸，子全等入山兩程，國主遣人來拒，不果見。寶脱秃花謂子全曰：「國主遷延不肯出降今反揚言欲殺我可歸告省官來則來不來我當執以往見。」子全等回營。是日，又殺何子智、皇甫傑等百餘人。
Nguyên Văn Loại, quyển 41, Kinh Thế Đại Điển Tự Lục, mục Chinh Phạt, phần Chiêm Thành chép:
Ngày hai mươi chín, Bảo Thoát Thốc Nha lại mệnh con thứ tư Lợi Thế Ma Bát Đô Bát Đức Lạt, con thứ năm Thế Lợi Ấn Đức Lạt của quốc chủ đến diện kiến, lại nói: "Nguyên trước có mười vạn binh, nên muốn đánh. Nay quân đêu thua tan", nghe bại binh nói Bổ Đích bị thương đã chết. Quốc vương bị trúng tên ở má, nay đã đỡ hơn, nhưng vẫn còn hỗ thẹn sợ hãi không thể đến, nên trước tiên sai hai con đến yết kiến ở cửa khuyết." Hành Quan (hay Hành Tỉnh) nghi chúng không phải là con thật, bằng lòng cho chúng về. Dụ quốc chủ sớm đến hàng, hơn nữa lại hỏi bệnh tình của quốc vương, sai Thiên Hộ Lâm Tử Toàn, Tổng Bả Lật Toàn, Lý Đức Kiên cùng đi để do thám chúng. Hai người con quốc vương trên đường đi rẻ về trước. Bọn Tử Tài vào trong núi trên hai đoạn đường thì quốc chủ sai người cản lại, không cho gặp. Bảo Thoát Thốc Hoa nói với Tử Tài rằng: "Quốc chủ trì hoản không chịu ra hàng, nay trái lại truyền tin muốn giết tôi, ông có thể về nói cho Hành Quan biết, nếu quốc chủ đến thì đến, còn không đến thì tôi sẽ bắt đem đến cho." Bọn Toàn Tử Tài về lại doanh trại. Ngày ấy, giết bọn Hà Tử Tri, Hoàng Phủ Kiệt hơn trăm người.
Bảo Thoát Thốc Nha lại mệnh con thứ tư Lợi Thế Ma Bát Đô Bát Đức Lạt, con thứ năm Thế Lợi Ấn Đức Lạt của quốc chủ đến diện kiến, lại nói: "Nguyên trước có mười vạn binh, nên muốn đánh. Nay quân đêu thua tan", nghe bại binh nói Bổ Đích bị thương đã chết. Quốc vương bị trúng tên ở má, nay đã đỡ hơn, nhưng vẫn còn hỗ thẹn sợ hãi không thể đến, nên trước tiên sai hai con đến yết kiến ở cửa khuyết." Hành Quan (hay Hành Tỉnh) nghi chúng không phải là con thật, bằng lòng cho chúng về. Dụ quốc chủ sớm đến hàng, hơn nữa lại hỏi bệnh tình của quốc vương, sai Thiên Hộ Lâm Tử Toàn, Tổng Bả Lật Toàn, Lý Đức Kiên cùng đi để do thám chúng. Hai người con quốc vương trên đường đi rẻ về trước. Bọn Tử Tài vào trong núi trên hai đoạn đường thì quốc chủ sai người cản lại, không cho gặp. Bảo Thoát Thốc Hoa nói với Tử Tài rằng: "Quốc chủ trì hoản không chịu ra hàng, nay trái lại truyền tin muốn giết tôi, ông có thể về nói cho Hành Quan biết, nếu quốc chủ đến thì đến, còn không đến thì tôi sẽ bắt đem đến cho." Bọn Toàn Tử Tài về lại doanh trại. Ngày ấy, giết bọn Hà Tử Chí, Hoàng Phủ Kiệt hơn trăm người (tức hai người đi sứ Xiêm La đã nói ở trên).
二十九日，寶脱秃花復令其主第四子利世麻八都八徳剌、第五子利世印徳剌來見，且言：「先有兵十萬故求戰。今皆敗散，聞敗兵言，補的被傷巳死，國主頰中箭，今小愈，愧懼未能見也。故先遣二子來議赴闕進見之事。」來省官疑其非真子，不之質，聴其還。諭國主早降，且以問疾為辭，遣千戸林子全、總把李徳堅、栗全偕往覘之。三十日二子在途先歸，子全等入山兩程，國主遣人來拒，不果見。寶脱秃花謂子全曰：「國主遷延不肯出降今反揚言欲殺我可歸告省官來則來不來我當執以往見。」子全等回營。是日，又殺何子智、皇甫傑等百餘人。
Nguyên Văn Loại, quyển 41, Kinh Thế Đại Điển Tự Lục, mục Chinh Phạt, phần Chiêm Thành chép:
Ngày hai mươi chín, Bảo Thoát Thốc Nha lại mệnh con thứ tư Lợi Thế Ma Bát Đô Bát Đức Lạt, con thứ năm Thế Lợi Ấn Đức Lạt của quốc chủ đến diện kiến, lại nói: "Nguyên trước có mười vạn binh, nên muốn đánh. Nay quân đêu thua tan", nghe bại binh nói Bổ Đích bị thương đã chết. Quốc vương bị trúng tên ở má, nay đã đỡ hơn, nhưng vẫn còn hỗ thẹn sợ hãi không thể đến, nên trước tiên sai hai con đến yết kiến ở cửa khuyết." Hành Quan (hay Hành Tỉnh) nghi chúng không phải là con thật, bằng lòng cho chúng về. Dụ quốc chủ sớm đến hàng, hơn nữa lại hỏi bệnh tình của quốc vương, sai Thiên Hộ Lâm Tử Toàn, Tổng Bả Lật Toàn, Lý Đức Kiên cùng đi để do thám chúng. Hai người con quốc vương trên đường đi rẻ về trước. Bọn Tử Tài vào trong núi trên hai đoạn đường thì quốc chủ sai người cản lại, không cho gặp. Bảo Thoát Thốc Hoa nói với Tử Tài rằng: "Quốc chủ trì hoản không chịu ra hàng, nay trái lại truyền tin muốn giết tôi, ông có thể về nói cho Hành Quan biết, nếu quốc chủ đến thì đến, còn không đến thì tôi sẽ bắt đem đến cho." Bọn Toàn Tử Tài về lại doanh trại. Ngày ấy, giết bọn Hà Tử Tri, Hoàng Phủ Kiệt hơn trăm người.
二月八日，寶脫禿花又至，自言：「吾祖父、伯、叔，前皆為國主，至吾兄，今孛由補剌者吾殺而奪其位，斬我左右二大指。我實怨之。願禽孛由補剌者吾、補的父子，及大拔撒機兒以獻。請給大元服色。」行省賜衣冠，撫諭以行。十三日，居占城唐人曾延等來言：「國主逃於大州西北鴉候山，聚兵三千餘，并招集他郡兵未至，不日將與官軍交戰。懼唐人泄其事，將盡殺之。延等覺而逃來。」十五日，寶脫禿花偕宰相報孫達兒及撮及大師等五人來降。行省官引曾延等見，寶脫禿花詰之，曰：「延等姦細人也，請繫縲之。國主軍皆潰散，安敢復戰？」又言：「今未附州郡凡十二處，每州遣一人招之。舊州水路，乞行省與陳安撫及寶脫禿花各遣一人乘舟招諭攻取。陸路則乞行省官陳安撫與己往禽國主、補的及攻其城。」行省猶信其言，調兵一千屯半山塔，遣子全、德堅等領軍百人，與寶脫禿花同赴大州進討，約有急則報半山軍。
Tháng hai ngày thứ tám, Bảo Thoát Thốc Hoa lại đến, tự nói: "Cha ông chú bác tôi trước đều là quốc chủ, đến đời anh tôi thì Bột Do Bổ Lạt Giả Ngô giết mà đoạt ngôi. Hắn chặt hai ngón tay cái của tôi. Tôi thật rất căm hận hắn, muốn bắt cha con Bột Do Bổ Lạt Giả Ngô, Bổ Đích và Đại Bạt Tát Cơ Nhi để dâng lên. Xin hãy cho tôi y phục của Đại Nguyên." Hành Tỉnh tặng mũ áo, chiêu dụ rồi cho về. Ngày thứ mười ba, bọn người Hoa sống ở Chiêm Thành là Tăng Diên đến nói: "Quốc chủ đã trốn vào núi Nha Hậu, tập họp binh lực hơn ba nghìn, lại chiêu tập các quân khác chưa đến, nay mai sẽ cùng quan quân giao chiến. Sợ người Hoa tiết lộ sự thật, Bảo Thoát Thốc Hoa muốn giết hết chúng. Bọn Tăng Diên phát giác mà bỏ trốn. Ngày thứ mười lăm, bọn Bảo Thoát Thốc Hoa cùng tể tướng Báo Tôn Đạt Nhi và Toát Cập Đại Sư năm người đến hàng. Hành Quan dẫn bọn Tăng Diên ra đối chất, Bảo Thoát Thốc Hoa nói: "Bọn Tăng Diên là gian tế, xin hãy trói chặt chúng lại. Quân của quốc chủ đã tan rã hết, sao còn có thể đánh tiếp nữa", lại nói "Nay những chỗ chưa nội phụ (Nguyên triều) có cả thảy hai mươi chỗ, mỗi châu sai một người đi chiêu hàng. Còn với hai đường thủy lộ Cựu Châu thì xin Hành Tỉnh cùng Trần An Phủ và Bảo Thoát Thốc Hoa mỗi bên sai một người đi thuyền đến chiêu dụ và đánh chiếm. Đường bộ thì xi Hành Quan Trần An Phủ cùng tôi đến bắt bọn quốc chủ và Bổ Đích và tấn công thành chúng. Hành Tỉnh lại tin lời hắn, sai một quân đồn trú ở tháp Bán Sơn, sai bọn Tử Toàn và Đức Kiên lĩnh quân trăm người cùng Bảo Thoát Thốc Hoa đến vây thành Đại Châu, hẹn nếu có sự nguy cấp thì báo cho quân ở Bán Sơn.
Nguyên Văn Loại, quyển 41, Kinh Thế Đại Điển Tự Lục, mục Chinh Phạt, phần Chiêm Thành chép:
二月八日，寶脱秃花又至，自言：「吾祖父、伯、叔、前皆為國主，至吾兄今孛由補剌者吾殺而奪其位，斬我左右二大指。我實衘之。願禽孛由補剌者吾、補的父子，及太拔撒機兒以獻。請給大元服色。」行省賜衣冠，撫諭以行。十三日，居占城唐人曾延等來言：「國主逃于大州西北鴉山，聚兵三千餘，并招集他郡兵未至，不日將與官軍交戰。懼唐人泄其事，將盡殺之。延等覺而逃來。」十五日，寶脱秃花偕宰相保孫達兒及撒及等五人來降。行省官引曾延等見，寶脱秃花詰之，曰：「延等姦細人也，請繫縲之。國主軍皆潰散，安敢復戰？」又言：「今未附州郡凡十二處，毎州遣一人招之。舊州水路，乞行省與陳安撫及寶脱秃花各遣一人乗舟招諭攻取。陸路則乞行省官、陳安撫與巳往禽者國主、補的及攻其城。」行省猶信其言。調兵一千屯半山塔，遣子全、徳堅領軍百人，與寶脱秃花同赴大州進討，約有急則報半山軍。
Tháng hai ngày thứ tám, Bảo Thoát Thốc Hoa lại đến, tự nói: "Cha ông chú bác tôi đước đều là quốc chủ, đến đời anh tôi thì Bột Do Bổ Lạt Giả Ngô giết mà đoạt ngôi. Hắn chặt hai ngón tay cái của tôi. Tôi thật rất căm hận hắn, muốn bắt cha con Bột Do Bổ Lạt Giả Ngô, Bổ Đích và Đại Bạt Tát Cơ Nhi để dâng lên. Xin hãy cho tôi y phục của Đại Nguyên." Hành Tỉnh tặng mũ áo, chiêu dụ rồi cho về. Ngày thứ mười ba, bọn người Hoa sống ở Chiêm Thành là Tăng Diên đến nói: "Quốc chủ đã trốn vào núi Nha Hậu, tập họp binh lực hơn ba nghìn, lại chiêu tập các quân khác chưa đến, nay mai sẽ cùng quan quân giao chiến. Sợ người Hoa tiết lộ sự thật, Bảo Thoát Thốc Hoa muốn giết hết chúng. Bọn Tăng Diên phát giác mà bỏ trốn. Ngày thứ mười lăm, bọn Bảo Thoát Thốc Hoa cùng tể tướng Báo Tôn Đạt Nhi và Toát Cập Đại Sư năm người đến hàng. Hành Quan dẫn bọn Tăng Diên ra đối chất, Bảo Thoát Thốc Hoa nói: "Bọn Tăng Diên là gian tế, xin hãy trói chặt chúng lại. Quân của quốc chủ đã tan rã hết, sao còn có thể đánh tiếp nữa", lại nói "Nay những chỗ chưa nội phụ (Nguyên triều) có cả thảy hai mươi chỗ, mỗi châu sai một người đi chiêu hàng, theo đường. Còn với hai đường thủy lộ Cựu Châu thì xin Hành Tỉnh cùng Trần An Phủ và Bảo Thoát Thốc Hoa mỗi bên sai một người đi thuyền đến chiêu dụ và đánh chiếm. Đường bộ thì xi Hành Quan Trần An Phủ cùng tôi đến bắt bọn quốc chủ và Bổ Đích và tấn công thành chúng. Hành Tỉnh lại tin lời hắn, sai một quân đồn trú ở tháp Bán Sơn, sai bọn Tử Toàn và Đức Kiên lĩnh quân trăm người cùng Bảo Thoát Thốc Hoa đến vây thành Đại Châu, hẹn nếu có sự nguy cấp thì báo cho quân ở Bán Sơn.
Tháng hai ngày thứ tám, Bảo Thoát Thốc Hoa lại đến, tự nói: "Cha ông chú bác tôi trước đều là quốc chủ, đến đời anh tôi thì Bột Do Bổ Lạt Giả Ngô giết mà đoạt ngôi. Hắn chặt hai ngón tay cái của tôi. Tôi thật rất căm hận hắn, muốn bắt cha con Bột Do Bổ Lạt Giả Ngô, Bổ Đích và Đại Bạt Tát Cơ Nhi để dâng lên. Xin hãy cho tôi y phục của Đại Nguyên." Hành Tỉnh tặng mũ áo, chiêu dụ rồi cho về. Ngày thứ mười ba, bọn người Hoa sống ở Chiêm Thành là Tăng Diên đến nói: "Quốc chủ đã trốn vào núi Nha Hậu, tập họp binh lực hơn ba nghìn, lại chiêu tập các quân khác chưa đến, nay mai sẽ cùng quan quân giao chiến. Sợ người Hoa tiết lộ sự thật, Bảo Thoát Thốc Hoa muốn giết hết chúng. Bọn Tăng Diên phát giác mà bỏ trốn. Ngày thứ mười lăm, bọn Bảo Thoát Thốc Hoa cùng tể tướng Báo Tôn Đạt Nhi và Toát Cập Đại Sư năm người đến hàng. Hành Quan dẫn bọn Tăng Diên ra đối chất, Bảo Thoát Thốc Hoa nói: "Bọn Tăng Diên là gian tế, xin hãy trói chặt chúng lại. Quân của quốc chủ đã tan rã hết, sao còn có thể đánh tiếp nữa", lại nói "Nay những chỗ chưa nội phụ (Nguyên triều) có cả thảy hai mươi chỗ, mỗi châu sai một người đi chiêu hàng. Còn với hai đường thủy lộ Cựu Châu thì xin Hành Tỉnh cùng Trần An Phủ và Bảo Thoát Thốc Hoa mỗi bên sai một người đi thuyền đến chiêu dụ và đánh chiếm. Đường bộ thì xi Hành Quan Trần An Phủ cùng tôi đến bắt bọn quốc chủ và Bổ Đích và tấn công thành chúng. Hành Tỉnh lại tin lời hắn, sai một quân đồn trú ở tháp Bán Sơn, sai bọn Tử Toàn và Đức Kiên lĩnh quân trăm người cùng Bảo Thoát Thốc Hoa đến vây thành Đại Châu, hẹn nếu có sự nguy cấp thì báo cho quân ở Bán Sơn.
Nguyên Văn Loại, quyển 41, Kinh Thế Đại Điển Tự Lục, mục Chinh Phạt, phần Chiêm Thành chép:
二月八日，寶脱秃花又至，自言：「吾祖父、伯、叔、前皆為國主，至吾兄今孛由補剌者吾殺而奪其位，斬我左右二大指。我實衘之。願禽孛由補剌者吾、補的父子，及太拔撒機兒以獻。請給大元服色。」行省賜衣冠，撫諭以行。十三日，居占城唐人曾延等來言：「國主逃于大州西北鴉山，聚兵三千餘，并招集他郡兵未至，不日將與官軍交戰。懼唐人泄其事，將盡殺之。延等覺而逃來。」十五日，寶脱秃花偕宰相保孫達兒及撒及等五人來降。行省官引曾延等見，寶脱秃花詰之，曰：「延等姦細人也，請繫縲之。國主軍皆潰散，安敢復戰？」又言：「今未附州郡凡十二處，毎州遣一人招之。舊州水路，乞行省與陳安撫及寶脱秃花各遣一人乗舟招諭攻取。陸路則乞行省官、陳安撫與巳往禽者國主、補的及攻其城。」行省猶信其言。調兵一千屯半山塔，遣子全、徳堅領軍百人，與寶脱秃花同赴大州進討，約有急則報半山軍。
Tháng hai ngày thứ tám, Bảo Thoát Thốc Hoa lại đến, tự nói: "Cha ông chú bác tôi đước đều là quốc chủ, đến đời anh tôi thì Bột Do Bổ Lạt Giả Ngô giết mà đoạt ngôi. Hắn chặt hai ngón tay cái của tôi. Tôi thật rất căm hận hắn, muốn bắt cha con Bột Do Bổ Lạt Giả Ngô, Bổ Đích và Đại Bạt Tát Cơ Nhi để dâng lên. Xin hãy cho tôi y phục của Đại Nguyên." Hành Tỉnh tặng mũ áo, chiêu dụ rồi cho về. Ngày thứ mười ba, bọn người Hoa sống ở Chiêm Thành là Tăng Diên đến nói: "Quốc chủ đã trốn vào núi Nha Hậu, tập họp binh lực hơn ba nghìn, lại chiêu tập các quân khác chưa đến, nay mai sẽ cùng quan quân giao chiến. Sợ người Hoa tiết lộ sự thật, Bảo Thoát Thốc Hoa muốn giết hết chúng. Bọn Tăng Diên phát giác mà bỏ trốn. Ngày thứ mười lăm, bọn Bảo Thoát Thốc Hoa cùng tể tướng Báo Tôn Đạt Nhi và Toát Cập Đại Sư năm người đến hàng. Hành Quan dẫn bọn Tăng Diên ra đối chất, Bảo Thoát Thốc Hoa nói: "Bọn Tăng Diên là gian tế, xin hãy trói chặt chúng lại. Quân của quốc chủ đã tan rã hết, sao còn có thể đánh tiếp nữa", lại nói "Nay những chỗ chưa nội phụ (Nguyên triều) có cả thảy hai mươi chỗ, mỗi châu sai một người đi chiêu hàng, theo đường. Còn với hai đường thủy lộ Cựu Châu thì xin Hành Tỉnh cùng Trần An Phủ và Bảo Thoát Thốc Hoa mỗi bên sai một người đi thuyền đến chiêu dụ và đánh chiếm. Đường bộ thì xi Hành Quan Trần An Phủ cùng tôi đến bắt bọn quốc chủ và Bổ Đích và tấn công thành chúng. Hành Tỉnh lại tin lời hắn, sai một quân đồn trú ở tháp Bán Sơn, sai bọn Tử Toàn và Đức Kiên lĩnh quân trăm người cùng Bảo Thoát Thốc Hoa đến vây thành Đại Châu, hẹn nếu có sự nguy cấp thì báo cho quân ở Bán Sơn.
子全等比至城西，寶脫禿花背約間行，自北門乘象遁入山。官軍獲諜者曰：「國主實在鴉候山立寨，聚兵約二萬餘，遣使交趾、真臘、闍婆等國借兵，及徵賓多龍、舊州等軍未至。」十六日，遣萬戶張顒等領兵赴國主所栖之境。十九日，顒兵近木城二十里。賊浚濠塹，拒以大木，官軍斬刈超距奮擊，破其二千餘衆。轉戰至木城下，山林阻隘不能進，賊旁出截歸路，軍皆殊死戰，遂得解還營。行省遂整軍聚糧，創木城，遣總管劉金，千戶劉涓、岳榮守禦。
Bọn Toàn Tử Tài đến phía tây thành thì Bảo Thoát Thốc Hoa bội ước bỏ trốn, tự cửa bắc cưỡi voi trốn vào núi. Quan quân bắt được gián điệp nói: "Quốc chủ quả thực đã lập doanh trại ở núi Nha Hầu, tập họp binh lược khoảng hơn hai vạn, sai sứ đi các nước Giao Chỉ, Chân Lạp, Đồ Bà mượn binh. Quân chiêu mộ ở các xứ Tân Đa Long và Cựu Châu chưa tới." Ngày thứ mười sau, sai bọn Vạn Hộ Trương Ngung lĩnh binh đến chỗ quốc chủ hạ trại. Ngày thứ mười chín, quân của Ngung đến gần thành gỗ hai mưới lí. Giặc đã đào hào sâu, dùng cây gỗ lớn để ngăn trở, quan quân nhảy lên phấn khích chém giết, phá hơn hai nghìn quân địch, chuyển chiến đến dưới thành gỗ, gặp phải núi rừng ngăn trở không tiến được, giặc các bên lao ra cắt đứt đường lui, quan quân đều phải sống chết cố đánh mới về được doanh trại. Hành Tỉnh chấn chỉnh quân sĩ, tích tữ lương thảo, dựng thành gỗ, sai Tổng Quản Lưu Kim, Thiên Hộ Lưu Quyên, Nhạc Vinh phòng ngự.
Nguyên Văn Loại, quyển 41, Kinh Thế Đại Điển Tự Lục, mục Chinh Phạt, phần Chiêm Thành chép:
子全等比至城西，寶脱秃花背約間行，自北門乘象遁入山。官軍獲諜者曰：「國主實在鴉山立砦，聚兵約二萬餘，遣使交趾，真臘、闍婆等國借兵，及徴兵多龍、舊州等軍未至。」十六日，遣萬戸張顒等領兵赴國主所棲之境。十九日，顒兵近水城二十里。賊浚濠塹，拒以大木，我軍斬刈超距奮擊，破其二千餘衆。轉戰至木城下，山林阻隘不能進，賊旁出截歸路，軍皆殊死戰，遂得解還營。行省遂整軍聚糧，剏木城，遣總管劉金、千戸劉涓、岳榮守禦。
Bọn Toàn Tử Tài đến phía tây thành thì Bảo Thoát Thốc Hoa bội ước bỏ trốn, tự cửa bắc cưỡi voi trốn vao núi. Quan quân bắt được gián điệp nói: "Quốc chủ quả thực đã lập doanh trại (I) ở núi Nha Hầu, tập họp binh lược khoảng hơn hai vạn, sai sứ đi các nước Giao Chỉ, Chân Lạp, Đồ Bà mượn binh. Quân chiêu mộ ở các xứ Tân Đa Long và Cựu Châu chưa tới. Ngày thứ mười sau, sai bọn Vạn Hộ Trương Ngung lĩnh binh đến chỗ quốc chủ hạ trại. Ngày thứ mười chín, quân của Ngung đến gần thành gỗ hai mưới lí. Giặc đã đào hào sâu, dùng cây gỗ lớn để ngăn trở, quân ta (II) nhảy lên phấn khích chém giết, phá hơn hai nghìn quân địch, chuyện chiến đến dưới thành gỗ, gặp phải núi rừng ngăn trở không tiến được, giặc các bên lao ra cắt đứt đường lui, quan quân đều phải sống chết cố đánh mới về được doanh trại. Hành Tỉnh chấn chỉnh quân sĩ, tích tữ lương thảo, dựng (III) thành gỗ, sai Tổng Quản Lưu Kim, Thiên Hộ Lưu Quyên, Nhạc Vinh phòng ngự.
(I) Nguyên Sử dùng chữ 寨, Nguyên Văn Loại dùng chữ 砦, đều đọc là trại.
(II) Nguyên Sử dùng từ quan quân 官軍,Nguyên Văn Loại dùng từ quân ta 我軍
(III) Nguyên Sử dùng chữ 創,Nguyên Văn Loại dùng chữ 剏, đều đọc là sáng.
Bọn Toàn Tử Tài đến phía tây thành thì Bảo Thoát Thốc Hoa bội ước bỏ trốn, tự cửa bắc cưỡi voi trốn vào núi. Quan quân bắt được gián điệp nói: "Quốc chủ quả thực đã lập doanh trại ở núi Nha Hầu, tập họp binh lược khoảng hơn hai vạn, sai sứ đi các nước Giao Chỉ, Chân Lạp, Đồ Bà mượn binh. Quân chiêu mộ ở các xứ Tân Đa Long và Cựu Châu chưa tới." Ngày thứ mười sau, sai bọn Vạn Hộ Trương Ngung lĩnh binh đến chỗ quốc chủ hạ trại. Ngày thứ mười chín, quân của Ngung đến gần thành gỗ hai mưới lí. Giặc đã đào hào sâu, dùng cây gỗ lớn để ngăn trở, quan quân nhảy lên phấn khích chém giết, phá hơn hai nghìn quân địch, chuyển chiến đến dưới thành gỗ, gặp phải núi rừng ngăn trở không tiến được, giặc các bên lao ra cắt đứt đường lui, quan quân đều phải sống chết cố đánh mới về được doanh trại. Hành Tỉnh chấn chỉnh quân sĩ, tích tữ lương thảo, dựng thành gỗ, sai Tổng Quản Lưu Kim, Thiên Hộ Lưu Quyên, Nhạc Vinh phòng ngự.
Nguyên Văn Loại, quyển 41, Kinh Thế Đại Điển Tự Lục, mục Chinh Phạt, phần Chiêm Thành chép:
子全等比至城西，寶脱秃花背約間行，自北門乘象遁入山。官軍獲諜者曰：「國主實在鴉山立砦，聚兵約二萬餘，遣使交趾，真臘、闍婆等國借兵，及徴兵多龍、舊州等軍未至。」十六日，遣萬戸張顒等領兵赴國主所棲之境。十九日，顒兵近水城二十里。賊浚濠塹，拒以大木，我軍斬刈超距奮擊，破其二千餘衆。轉戰至木城下，山林阻隘不能進，賊旁出截歸路，軍皆殊死戰，遂得解還營。行省遂整軍聚糧，剏木城，遣總管劉金、千戸劉涓、岳榮守禦。
Bọn Toàn Tử Tài đến phía tây thành thì Bảo Thoát Thốc Hoa bội ước bỏ trốn, tự cửa bắc cưỡi voi trốn vao núi. Quan quân bắt được gián điệp nói: "Quốc chủ quả thực đã lập doanh trại (I) ở núi Nha Hầu, tập họp binh lược khoảng hơn hai vạn, sai sứ đi các nước Giao Chỉ, Chân Lạp, Đồ Bà mượn binh. Quân chiêu mộ ở các xứ Tân Đa Long và Cựu Châu chưa tới. Ngày thứ mười sau, sai bọn Vạn Hộ Trương Ngung lĩnh binh đến chỗ quốc chủ hạ trại. Ngày thứ mười chín, quân của Ngung đến gần thành gỗ hai mưới lí. Giặc đã đào hào sâu, dùng cây gỗ lớn để ngăn trở, quân ta (II) nhảy lên phấn khích chém giết, phá hơn hai nghìn quân địch, chuyện chiến đến dưới thành gỗ, gặp phải núi rừng ngăn trở không tiến được, giặc các bên lao ra cắt đứt đường lui, quan quân đều phải sống chết cố đánh mới về được doanh trại. Hành Tỉnh chấn chỉnh quân sĩ, tích tữ lương thảo, dựng (III) thành gỗ, sai Tổng Quản Lưu Kim, Thiên Hộ Lưu Quyên, Nhạc Vinh phòng ngự.
(I) Nguyên Sử dùng chữ 寨, Nguyên Văn Loại dùng chữ 砦, đều đọc là trại.
(II) Nguyên Sử dùng từ quan quân 官軍,Nguyên Văn Loại dùng từ quân ta 我軍
(III) Nguyên Sử dùng chữ 創,Nguyên Văn Loại dùng chữ 剏, đều đọc là sáng.
二十一年三月六日，唆都領軍回。十五日，江淮省所遣助唆都軍萬戶忽都虎等至占城唆都舊制行省舒眉蓮港，見營舍燒盡，始知官軍已回。二十日，忽都虎令百戶陳奎招其國主來降。二十七日，占城主遣王通事者來稱納降。忽都虎等諭令其父子奉表進獻。國主遣文勞邛大巴南等來稱，唆都除蕩其國，貧無以獻，來年當備禮物，令嫡子入朝。四月十二日，國主令其孫濟目理勒蟄、文勞邛大巴南等奉表歸款。
Năm thứ hai mươi mốt (1284) tháng ba ngày sáu, Toa Đô lĩnh quân về. Ngày mười lăm, quân do Vạn Hộ Hốt Đô Hổ (Qutuqu) mà Giang Hoài tỉnh sai đi chi viện cho quân Toa Đô đến Chiêm Thành, nơi mà Toa Đô đặt Hành Tỉnh ở cảng Thư Mi Liên, thấy doanh trại đều đã bị đốt hủy, mới biết quan quân (của Toa Đô) đã rút. Ngày mười hai, Hốt Đô Hổ lệnh Bách Hộ Trần Khuê chiêu dụ quốc chủ nước ấy đến hàng. Ngày hai mươi bảy, vua Chiêm Thành sai Vương Thông Sử đến xưng nội phụ. Bọn Hốt Đô Hổ dụ cho cha con chúng dâng biểu tiến cống. Quốc chủ sai bọn Văn Lao Cung Đại Ba Nam đến hàng nói là do quân Toa Đô vơ vét nên trong nước ngheo không có gì để cống, năm sau sẽ chuẩn bị lễ vật, sai con vào chầu. Tháng tứ ngày mười hai, quốc chủ sai cháu là Tế Mục Lí Trập và bọn Văn Lao Cung Đại Ba Nam dâng biểu xin quy phục.
Nguyên Sử, Thế Tổ Bản Kỷ, quyển 13
二十一年，[...]二月，丁未，命阿塔海發兵萬五千人、船二百艘助征占城，船不足，命江西省益之。
Năm thứ hai mươi mốt, [...]tháng hai, đinh tỵ, mệnh A Tháp Hải phát binh một vạn năm nghìn người, thuyền hai trăm chiếc giúp chinh phạt Chiêm Thành, thuyền không đủ, lệnh Giang Tây Hành Tỉnh tăng thêm.
Nguyên Văn Loại, quyển 41, Kinh Thế Đại Điển Tự Lục, mục Chinh Phạt, phần Chiêm Thành chép:
三月六日，索多領軍回。十五日，江淮省所遣助索多軍萬戸呼圖克等至占城索多舊制行省館眉蓮港，見營舍燒盡，始知官軍巳回。二十日，呼圖克令百戸陳奎招其國主來降。二十七日，占城主遣陳通事者來稱納降。呼圖克等諭令其父子奉表進獻。國主遣文勞卭大巴南等來稱，索多除蕩國，貧無進物，來年多備禮物，令嫡子入朝。四月十二日，國主令其孫濟目理勒蟄、文勞卭大巴南等奉表歸款。
Tháng ba (I) ngày sáu, Toa Đô lĩnh quân về. Ngày mười lăm, quân do Vạn Hộ Hốt Đô Hổ (Qutuqu) mà Giang Hoài tỉnh sai đi chi viện cho quân Toa Đô đến Chiêm Thành, nơi mà Toa Đô đặt Hành Tỉnh ở cảng Thư Mi Liên, thấy doanh trại đều đã bị đốt hủy, mới biết quan quân (của Toa Đô) đã rút. Ngày mười hai, Hốt Đô Hổ lệnh Bách Hộ Trần Khuê chiêu dụ quốc chủ nước ấy đến hàng. Ngày hai mươi bảy, vua Chiêm Thành sai Vương Thông Sử đến xưng nội phụ. Bọn Hốt Đô Hổ dụ cho cha con chúng dâng biểu tiến cống. Quốc chủ sai bọn Văn Lao Cung Đại Ba Nam đến hàng nói là do quân Toa Đô vơ vét nên trong nước ngheo không có vật gì để tiến cống (II), năm sau sẽ chuẩn bị nhiều (III) lễ vật, sai con vào chầu. Tháng tứ ngày mười hai, quốc chủ sai cháu là Tế Mục Lí Trập và bọn Văn Lao Cung Đại Ba Nam dâng biểu xin quy phục.
(I) Nguyên Văn Loại không ghi năm thứ hai mươi mốt 二十一年, Nguyên Sử thì ghi.
(II) Nguyên Văn Loại ghi là không có vật gì đển tiến công 無進物, Nguyên Sử ghi là không có gì để cống 無以獻.
(III) Nguyên Văn loại ghi rõ là nhiều 多, Nguyên Sử chỉ ghi là sẽ 當.
Nguyên Văn Loại, quyển 41, Kinh Thế Đại Điển Tự Lục, mục Chinh Phạt, phần Chiêm Thành chép:
三月六日，索多領軍回。十五日，江淮省所遣助索多軍萬戸呼圖克等至占城索多舊制行省館眉蓮港，見營舍燒盡，始知官軍巳回。二十日，呼圖克令百戸陳奎招其國主來降。二十七日，占城主遣陳通事者來稱納降。呼圖克等諭令其父子奉表進獻。國主遣文勞卭大巴南等來稱，索多除蕩國，貧無進物，來年多備禮物，令嫡子入朝。四月十二日，國主令其孫濟目理勒蟄、文勞卭大巴南等奉表歸款。
Tháng ba (I) ngày sáu, Toa Đô lĩnh quân về. Ngày mười lăm, quân do Vạn Hộ Hốt Đô Hổ (Qutuqu) mà Giang Hoài tỉnh sai đi chi viện cho quân Toa Đô đến Chiêm Thành, nơi mà Toa Đô đặt Hành Tỉnh ở cảng Thư Mi Liên, thấy doanh trại đều đã bị đốt hủy, mới biết quan quân (của Toa Đô) đã rút. Ngày mười hai, Hốt Đô Hổ lệnh Bách Hộ Trần Khuê chiêu dụ quốc chủ nước ấy đến hàng. Ngày hai mươi bảy, vua Chiêm Thành sai Vương Thông Sử đến xưng nội phụ. Bọn Hốt Đô Hổ dụ cho cha con chúng dâng biểu tiến cống. Quốc chủ sai bọn Văn Lao Cung Đại Ba Nam đến hàng nói là do quân Toa Đô vơ vét nên trong nước ngheo không có vật gì để tiến cống (II), năm sau sẽ chuẩn bị nhiều (III) lễ vật, sai con vào chầu. Tháng tứ ngày mười hai, quốc chủ sai cháu là Tế Mục Lí Trập và bọn Văn Lao Cung Đại Ba Nam dâng biểu xin quy phục.
(I) Nguyên Văn Loại không ghi năm thứ hai mươi mốt 二十一年, Nguyên Sử thì ghi.
(II) Nguyên Văn Loại ghi là không có vật gì đển tiến công 無進物, Nguyên Sử ghi là không có gì để cống 無以獻.
(III) Nguyên Văn loại ghi rõ là nhiều 多, Nguyên Sử chỉ ghi là sẽ 當.
是年，命平章政事阿里海牙奉鎮南王脫歡發兵，假道交趾伐占城，不果行。
Năm này, lệnh Bình Chương Chính Sự A Lý Hải Nha (Arïq Qaya) giúp Trấn Nam Vương Thoát Han (Toγan) phát binh mượn đường Giao Chỉ thảo phạt Chiêm Thành nhưng không thành.
Nguyên Văn Loại, quyển 41, Kinh Thế Đại Điển Tự Lục, mục Chinh Phạt, phần Chiêm Thành chép:
二十一，年命平章阿爾哈雅奉鎮南王托歡發兵，假道交趾伐占城，不果進。
(Năm) thứ hai mươi mốt (I), lệnh Bình Chương Chính Sự A Bột Cáp Nha (II) giúp Trấn Nam Vương Thoát Han (Toγan) phát binh mượn đường Giao Chỉ thảo phạt Chiêm Thành nhưng không xúc tiến được. (III)
(I) Nguyên Sử ghi là năm này 是年. Do đã đoạn trên Nguyên Sử đã ghi năm Chí Nguyên thứ hai mươi mốt nên ở đây ghi như vậy. Nguyên Văn Loại do đoạn trên không ghi nên xuống đây là "hai mươi mốt", thiếu chữ năm 年, nghi là sử quan chép thiếu.
(II) Nguyên Sử phiên âm là A Lý Hải Nha 阿里海牙, Nguyên Văn loại phiên âm là A Bột Cáp Nha 阿爾哈雅.
(III) Nguyên Sử ghi chữ hành 行, Nguyên Văn Loại ghi chữ tiến 進
Năm này, lệnh Bình Chương Chính Sự A Lý Hải Nha (Arïq Qaya) giúp Trấn Nam Vương Thoát Han (Toγan) phát binh mượn đường Giao Chỉ thảo phạt Chiêm Thành nhưng không thành.
Nguyên Văn Loại, quyển 41, Kinh Thế Đại Điển Tự Lục, mục Chinh Phạt, phần Chiêm Thành chép:
二十一，年命平章阿爾哈雅奉鎮南王托歡發兵，假道交趾伐占城，不果進。
(Năm) thứ hai mươi mốt (I), lệnh Bình Chương Chính Sự A Bột Cáp Nha (II) giúp Trấn Nam Vương Thoát Han (Toγan) phát binh mượn đường Giao Chỉ thảo phạt Chiêm Thành nhưng không xúc tiến được. (III)
(I) Nguyên Sử ghi là năm này 是年. Do đã đoạn trên Nguyên Sử đã ghi năm Chí Nguyên thứ hai mươi mốt nên ở đây ghi như vậy. Nguyên Văn Loại do đoạn trên không ghi nên xuống đây là "hai mươi mốt", thiếu chữ năm 年, nghi là sử quan chép thiếu.
(II) Nguyên Sử phiên âm là A Lý Hải Nha 阿里海牙, Nguyên Văn loại phiên âm là A Bột Cáp Nha 阿爾哈雅.
(III) Nguyên Sử ghi chữ hành 行, Nguyên Văn Loại ghi chữ tiến 進
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét